تحلیلی اسنادی از سیر مطالعات مرزی در نشریه علوم و فنون مرزی

علوم مرزی از رشته هایی است که از ابتدای دهه هشتاد به تدریج همگام با گسترش و تخصصی شدن دیگر رشته های دانشگاهی در دانشگاه علوم انتظامی امین وارد ادبیات علمی مطالعات جغرافیایی گردید تا دانشجویان مرزبانی را با گستره وسیعی از این علوم توسط اساتید متخصص تربیت نماید. پیشینه علمی مطالعات مرزی در ایران به آغاز دهه بیست بازمی گردد و در چند سال گذشته رشد قابل ملاحظه ای در محافل علمی- دانشگاهی یافته است. این پژوهش باهدف شناخت ماهیت روند توسعه علمی و نیز درک رویه های حاکم بر نشریه با روش اسنادی به طور خاص، سوابق مطالعات مرزی در حوزه نشریه علمی علوم و فنون مرزی را تجزیه وتحلیل می کند. یافته های این پژوهش بیانگر این است که 193 مقاله تا بهار 1398 در نشریه چاپ شده است و بیشترین پژوهش ها به ترتیب در استان های مرزی آذربایجان غربی، کردستان و سیستان و بلوچستان انجام شده است. مجموعه مطالعات انجام شده با پیشتازی رشته های گروه جغرافیا در قالب جغرافیای سیاسی و شهری و همچنین رشته مدیریت قابل تقسیم به دوازده محور: انواع قاچاق و جرائم در مناطق مرزی، احساس امنیت در مناطق مرزی، عملکرد مناطق آزاد و بازارچه های مرزی، تحلیل ژئوپلیتیک مناطق مرزی، نقش پاسگاه ها و برجک های مرزی بر توسعه امنیت، تحولات تاریخی مرزها، کارکردهای روستاها در مناطق مرزی، کاربرد فناوری در توسعه یگان های مرزی، چالش ها و تهدیدات امنیتی در مرزهای بین المللی، توسعه پایدار در مناطق مرزی، آمایش سرزمینی مناطق مرزی و دیپلماسی و حل وفصل اختلافات مرزی است. یافته های پژوهش بیانگر 3 رویکرد اصلی در مطالعات مرزی است. (6/31 درصد) از کل مطالعات انجام شده دارای روش شناسی کمی،) 5/45درصد (دارای روش شناسی کیفی و (8/22 درصد) دارای روش شناسی ترکیبی است. همچنین نتایج این پژوهش نشان می دهد از مجموع تحقیقات مطالعات مرزی در نشریه، تحقیق، 4/10 درصد گذشته نگر، 6/2 درصد آینده نگر و 87 درصد نیز وضع موجود را موردتوجه قرار داده اند.