نشانه شناسی عنوان در شعر احمد مطر بر اساس دیدگاه سوسور

دانش نشانه شناسی، با سخنرانی های زبان شناس سوئیسی فردینان دو سوسور آغاز شد. نشانه شناسی بررسی معناسازی، فرایند شکل گیری نشانه ها و فهم ارتباطات معنادار است. این دانش، مطالعه ساخت و شکل گیری نشانه ها، اشارات، دلالت ها، نام گذاری ها، قیاس ها، تمثیل ها، استعاره ها و رمزگان های ارتباطی را شامل می‏شود. براین اساس نشانه‏شناسی را می توان در تحلیل عناوین آثار ادبی، از جمله شعر نیز به کار گرفت؛ زیرا عنوان یک شعر، گویای مضامینی است که شاعر قصد دارد آن را بازگو کند. نشانه‏ شناسی عنوان، می تواند لایه های زیرین و پنهان مفهومی را که در پس واژگان نهفته است، کشف نماید. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی عناوین گزیده ای از اشعار احمد مطر از منظر نشانه شناسی پرداخته است. یافته های پژوهش نشان می‏دهد که مطر در گزینش عناوین اشعار خود از تکنیک هایی؛ مانند متناقض‏نما، بینامتنیت، فراخوانی میراث و نمادپردازی استفاده کرده است. همچنین تحلیل نشانه شناختی اشعار نشان می دهد که عناوین شعری مطر، به مثابه متنی موازی با متن اصلی قرار گرفته و به واسطه محور جانشینی با نشانه های به کار رفته در متن تقویت شده است. همچنین تحلیل نشانه ها در محور همنشینی، بیانگر شبکه ارتباطی میان معانی است که غالبا در تقابل با یکدیگر قرار دارند و به تولید معنای مورد نظر شاعر کمک کرده است.