نویافته های بقایای معماری اواخر دوران ساسانی و اوایل اسلامی در حوضه رودخانه سیمره (زاگرس مرکزی)

حکومت ساسانی در دوران میانی و اواخر حکومت از زمان شاپور دوم به تدریج مرکزیت سیاسی خود را از فارس به سرزمین باز و استراتژیک بین النهرین انتقال داد. قطعا هدف از این انتقال مرکز قدرت، تسلط بیشتر بر مرزهای غربی و سرزمین های حاصل خیز عراق و خوزستان بوده است. دره های زاگرس مرکزی به عنوان نزدیک ترین مناطق مرتفع به مرکزیت سیاسی در این دوره به شدت مورد توجه واقع شدند که از جمله این دلایل، واقع شدن در مسیر شاهراه ارتباطی بین مرکزیت امپراتوری با مرکزیت سیاسی، حاصل خیزی و تنوع زیست محیطی را می توان برشمرد.وجود استقرارهایی از دوره ساسانی با تراکم نسبتا بالاتر از حد توان زیست محیطی، واقع شدن در دره های طبیعی غیر قابل دسترس، دوری از مسیر راه های ارتباطی اصلی و از همه مهم تر ایجاد یک باره و همزمان آنها، نشان دهنده حضور مردمانی است که به دور از تیررس اعراب به مقاومت پراکنده و ادامه حیات خود ادامه داده اند،(به طوری که تمام این محوطه ها بر روی خاک بکر و نه در راستای تداوم استقراری از دوره قبل بنا شده اند).کاوش های جدید باستان شناسی منجر به نمایان شدن بخشی از بقایای معماری مربوط به خانه های اعیانی - اشرافی و خانه های مسکونی شد. در این مقاله برآنیم که علاوه بر ارزیابی کارکرد و قدمت محوطه های نویافته به پرسش هایی از جمله چگونگی ارتباط بین بناهای اربابی هم دوره در منطقه سیمره بپردازیم. نتایج به دست آمده نشانگر تداوم استقرار از دوره ساسانی تا اوایل اسلام در این بناهاست که مدارک سفالین دلیلی محکم بر تایید این تاریخ گذاری است. لذا این نوشتار تلاش می کند به این پرسش پاسخ دهد که کارکرد بقایای معماری به دست آمده چیست و متعلق به کدام فاز زمانی است؟ پژوهش حاضر بر مبنای کاوش های باستان شناسی طی سال های اخیر صورت گرفته و با رویکرد توصیفی- تحلیلی، سعی در تبیین آثار معماری دارد.