کیفیت و کمیت علم امام در روایات

درباره کمیت و کیفیت علم امام، نظریات متفاوتی مطرح است. سه موضع «بی کرانگی»، «کران مندی» و «سکوت» درباره کمیت علم امام، و دو دیدگاه «حضوری بودن» و «ارادی بودن» درباره کیفیت آن وجود دارد. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی ، آراء علامه طباطبائی و آیت الله صالحی را درباره علم امام بررسی کرده است. نتیجه آن که، از دیدگاه علامه، امام دارای علم غیب بی کرانه احاطی نامحدود و از دیدگاه صالحی، امام دارای علم غیب کران مند ارادی محدود است. در نقد دو دیدگاه باید گفت: تضعیف سندی یا غلوآمیز دانستن متن روایات دال بر بی کرانگی و نیز احاطی دانستن علم امام به ریزترین مسائل پذیرفتنی نیست، بلکه از آن جا که علم امام، لطف خدا و امام، هادی مردم است، هر جا امر هدایتی اقتضا کند، کرانه علم او به اذن الهی قبض و بسط پیدا می کند. بنابراین، به کار بردن تعابیر «محدود» یا «نامحدود» درباره آن دقیق نیست، زیرا علم امام به سان مخزن نیست، بلکه یک جریان است و جریان، قابلیت تحدید ندارد.