بررسی افسانه های عامیانه آذربایجان از منظر طرح شناختی

در میان انواع مختلف ادبیات فولکلوریک، افسانه های آذربایجان جزو افسانه های کهن، زیباو پرمحتوایی است که تصاویر روشنی از جهان بینی، طرزتفکر و خصوصیات ملی،آداب و رسوم و معیشت مردم آذربایجان دراعصار مختلف تاریخ ارایه می دهد. وسعت اطلاعات، تنوع موضوعات و قدمت تاریخی ارایه شده در این داستان ها، آذربایجان را به عنوان یکی ازکانون های آفرینش و تاثیرگذار افسانه های عامیانه معرفی کرده است. بررسی طرح شناختی افسانه های آذربایجان کمک قابل توجهی جهت پی بردن به اعتقادات، باورها، آداب و رسوم و... مردم آذربایجان است. اعتقادات و باورهایی که سرشار از اتفاقات جادویی شگفت انگیزاند،که با دخالت موجوداتی نظیر دیو و پریزاد و... شکل می گیرند و در آن هاحوادث خارق العاده به صورت خلق الساعه رخ می دهند؛ یعنی زمینه چینی مناسبی برای این رخدادها ارایه نمی شود. با عنایت به این مسئله این مقاله برآن است تا با رویکرد طرح شناختی و روش توصیفی تحلیلی، پیرنگ سی افسانه آذربایجان را مورد مطالعه قرار دهد و به بررسی و تحلیل آغازبندی، میانه و پایان بندی این افسانه ها بپردازد. با بررسی طرح شناختی افسانه های آذربایجان این نتیجه حاصل شدکه، بخش آغازین و پایانی این افسانه ها دارای جملات قالبی و متناسب با موضوع و محتوای افسانه ها است و اساس آفرینش اغلب این افسانه ها برارایه پیام های اخلاقی بنا نهاده شده است و درون مایه آن ها، بیشتر در راه آموزش اخلاق وعشق به زندگی است. شایان ذکر است آنچه پیرنگ این افسانه ها را قوت می بخشد شگفت آوری آن ها درجذب مخاطبانشان است. همچنین اغراق وخرق عادت به کار رفته در این گونه افسانه ها موجب دورشدن ازواقعیت ها شده است.