مقایسه تطبیقی مفهوم ادراک و فرایند آن در فلسفه و روانشناسی محیط و کاربرد آن در طراحی شهری

ادراک و شناخت انسان از شهر، براساس رابطه ی دو سویه وی با محیط شهری شکل می گیرد. دانش طراحی شهری که هدف خود را دستیابی به "محیط زیست نیکو" برای انسان می داند، درپی شناسایی راه های عمق بخشی به این رابطه، بیشتر از دستاوردهای دانش "روانشناسی محیط" بهره جسته است، اما ادراک، به عنوان یک موضوع معرفت شناختی، ریشه های مفهومی خود را از دیگر حوزه های معرفتی از جمله "فلسفه" می گیرد. فلسفه را می توان خاستگاه مفهوم پردازی در زمینه ادراک دانست، هرچند طراحان شهری کمتر از این منظر به ادراک نگریسته اند. این پژوهش با هدف بهره گیری بیشینه از اندیشه های فیلسوفان ایرانی در زمینه ادراک، می کوشد تابا مقایسه یافته های دانش روانشناسی محیط، دستاوردهای ثمربخش آراء فلسفی در این زمینه را با نگاهی بر کاربرد آن در دانش شهری آشکار سازد.
در این مقاله موضوع ادراک از دو بعد ماهوی (موارد مبتنی بر محتوای ادراک) و رویه ای (موارد مبتنی بر ساختار فرایندی و کارایی آن در طراحی شهری) در وادی دو حوزه معرفتی فلسفه و روانشناسی محیط واکاوی گردیده و سودمندی استفاده ازآراء فیلسوفان مورد بررسی قرارگرفته است.
این نوشتار با رویکرد تفسیری (نا اثبات گرایانه) و استفاده از روش استدلال منطقی، دیدگاه های دو حوزه ی معرفتی را با مقایسه تطبیقی ارزیابی می نماید، یافته های پژوهش ازروش دلفی (اشباع نظری خبرگان) در اصل پژوهش به آزمون گذارده شده است. این مقاله می کوشد تا به این پرسشها پاسخ گوید: اندیشه های فیلسوفان ایرانی در زمینه ادراک،در مقایسه با روانشناسان محیط درچه زمینه هایی کارامد است؟ و نیز چگونه می توان از آراء فیلسوفان ایرانی در زمینه ی تبیین ماهیت یا ساختار فرایند ادراک و کاربرد آن در طراحی شهری بهره جست؟
یافته های پژوهش بیان می دارد که بهره مندی از اندیشه های فیلسوفان ایرانی در شفاف سازی "ماهیت ادراک و محتوای آن" و نیز تدقیق "ساختار فرایند ادراک و مراتب آن" سودمند است و کارکرد و ویژگی و محصول هرمرتبه از ادراک با بهره مندی از نظریه فلاسفه ی برگزیده به کمک عامل سازماندهنده تبیین می گردد. در پایان مفهوم ادراک و فرایند آن با تلفیق دیدگاه های دو حوزه تبیین می گردد.