تدقیق مفهومی و تشریح راهکارها و شاخص های تحقق‎سنجی چهار اصل مسجدمحوری، محله محوری، درون‎گرایی و طبیعت گرایی در شهر ایرانی اسلامی

یکی از فضاهای جغرافیایی که از دیرباز انعکاس‎دهنده‎ی ایدیولوژی نظام های حاکم بوده، پدیده شهر است. بر این اساس، شهر ایرانی اسلامی می بایست بازتاب اندیشه های متعالی دین مبین اسلام در تمامی جوانب باشد. به منظور متجلی ساختن ارزش های اسلامی در کالبد شهر، شناسایی ارزش هایی که می توانند و باید با تظاهر در مجتمعی اسلامی هویت ایرانی اسلامی آن را نمایش داده و تضمین نمایند؛ ضرورت تام دارد. هدف این پژوهش، شناسایی ارزش ها، اصول و شاخص های شهرسازی ایرانی اسلامی و تدقیق مفهومی و تشریح راهکارهای تحقق بخش آنها است؛ از این رو برای انجام این پژوهش علاوه بر مطالعه اسنادی از تکنیک دلفی در دو مرحله جهت پالایش مولفه ها، معیارها و زیرمعیارها بهره گرفته شده است. چهار اصل مسجدمحوری، درون گرایی، محله محوری و طبیعت گرایی به عنوان مهم ترین و اساسی ترین اصول شهرسازی ایرانی-اسلامی در مطالعات اولیه در میان صاحب نظران دارای اولویت دیده شد و با تدقیق ریشه های نظری آنها، اصل مسجدمحوری در 2 بعد، 7 معیار و 15 گویه، اصل طبیعت گرایی در 2 بعد، 8 معیار و 12 گویه، اصل درون گرایی در 2 معیار و 8 گویه و اصل محله محوری در 3 بعد، 7 معیار و 20 گویه ارایه گردید. این مطالعه در چارچوب کاری خود شهر ایرانی- اسلامی را در قالب شاخص های مشترک در شهرهای اسلامی مورد مطالعه قرار داده است. شاخص های اساسی در همه‏ی شهرهایی که اکثریت آن را مسلمانان تشکیل می دهند؛ می تواند مبنا قرار گیرد. از این رو، در چارچوب این مطالعه به تفکیک شهر ایرانی و اسلامی و تعاریف و مفاهیم آن پرداخته نشده است.