بازتاب منازعه مفهومی فقهای عصر مشروطه درباره قانون بر فرآیند توسعه سیاسی ایران معاصر

هدف پژوهش حاضر بررسی فراز و فرود فرآیند توسعه سیاسی در ایران معاصر با توجه به نگرش های متفاوت فقهی فقهای عصر مشروطه نسبت به مفاهیم نوآیین بود. این پژوهش با استفاده از روش های مطالعات جامعه شناسی تاریخی تفسیری درپی پاسخ به این پرسش است که نگرش های فقهی فقهای عصر مشروطه درباره مفهوم قانون چه تاثیری بر فرآیند توسعه سیاسی در ایران معاصر گذاشته است؟ نتایج نشان می دهد، منازعه مفهومی فقهای عصر مشروطه در مواجهه با مفهوم قانون مستند به دلایل شرعی و ناپایداری فضای گفتگوی مسالمت آمیز میان آنان، به اتخاذ مواضع متضاد نظری و عملی منجر شد. ارایه این نتایج متضاد در قالب فتاوای فقهی لازم العمل به مردم، تقدس بخشی به عملکردها ذیل عناوین شرعی و طرد طرف مقابل، تاثیر به سزایی در شکل دهی به رفتارهای سیاسی ایرانیان داشت؛ به صورتی که به عنوان یکی از عوامل ایجاد چندپارگی های اجتماعی، سیاسی و حقوقی و بروز رفتارهای خشونت آمیز در ایران معاصر محسوب می شود. ایجاد چنین شکاف های غیرمنعطف در ایران عصر مشروطه لاجرم فضای مناسبی برای حرکت به سمت دستیابی به شاخص های لازم در فرآیند توسعه سیاسی را تحت تاثیر قرار می دهد.