تغییرات ساختار اداری فضای ایران (از دوره هخامنشیان تا کنون)

برنامه ریزان فضایی همگی به وجود نوعی آشفتگی و ناپایداری درفضای ایران متفق القول هستند. بروز این آشفتگی ها در الگوی نامتوازن توسعه مناطق و بحران های زیست محیطی اشکار است. اگر کشور را یک سیستم تلقی کنیم درخواهیم یافت که تغییرات محیطی معمولا با زمان تاخیر نسبتا طولانی بروز می کنند و زمان پاسخ سیستم های محیطی گاه بعد از چند دهه تظاهر میکند، لذا  برای درک بهتر تحولات امروز ایران باید نیم نگاهی نیز به گذشته داشت تا شاید بتوان به دریافت هایی عمیق تری دست یافت. تغییرات فضایی در ایران را باید بیشتر به دوره مدرن نسبت داد و غالب این تغییرات با آگاهی و برنامه های از قبل تدوین شده اعمال شده است. حدود یک سده از اولین تلاش ها برای برنامه ریزی فضایی ایران با طراحی یازده برنامه توسعه ای می گذرد. اکنون دستاوردی که نصیب ایرانیان شده را میتوان در چند گزاره کوتاه خلاصه نمود. پنج برابرشدن جمعیت ایران، اضمحلال تقریبی سازمندی عشایری، جابجایی نسبت روستانشینی و شهرنشینی، افزایش بیست و یک برابری سوخت های فسیلی، افزایش نه برابری مصرف مواد غذایی، کاهش شش میلیون هکتاری جنگل ها، فصلی شدن یازده رودخانه از سیزده رودخانه دایمی ایران، آلودگی 150 روزه هوای شهرهای بزرگ، پارگی ایران به سی و یک بخش مدیریت اداری، حال این پرسش در برابر برنامه ریزان فضایی کشور قراردارد و آن اینکه عامل اصلی این تحولات وتغییرات فضایی چه بوده است؟  نتایج حاصل از این پژوهش که باروش پدیدارشناسی وبا رویکردی تاریخی به تحلیل تغییرات فضایی ایران مبادرت کرده نشان می دهد * تغییرات فضایی ایران ناشی از تغییرساختارهای اداری وتقسیمات کشوری در یک سده قبل است . *تغییر ساختار اداری کشور دریکصدسال گذشته منجر به عدم تعادل فضایی ، رشد شهرنشینی ، هویت زدایی مکانی -اجتماعی ، تغییر در مالکیت مردمی به دولتی ، تقلیل تنوع در سازمندی های اجتماعی، و آسیب پذیری محیطی ایران شده است.