تاثیر دورآبیاری و کودهای زیستی و غیر زیستی بر اجزای عملکرد و برخی ترکیبات بیوشیمیایی آویشن زراعی (Thymus vulgaris L.)

خشکی و کم آبی به عنوان مهم ترین مشکل توسعه کشاورزی در ایران یکی از بازدارنده های اصلی در تولید محصولات کشاورزی به شمار می رود. لذا انتخاب گونه های مناسب در مناطق خشک و نیمه خشک بسیار حایز اهمیت است. گونه های مختلف گیاهی از نظر مقاومت به خشکی و کم آبی دامنه وسیعی را نشان می دهند که به دلیل سازگاری های فیزیولوژیکی، ریخت شناسی و بیوشیمیایی آن ها می باشد. از آنجا که رویکرد جهانی در تولید گیاهان دارویی به سمت بهبود کمیت و کیفیت ماده موثره می باشد، بنابراین به نظر می رسد که تغذیه سالم گیاهان از طریق کاربرد کود های بیولوژیک دارای بیشترین تطابق با اهداف تولید گیاهان دارویی باشد و منجر به بهبود عملکرد کمی و کیفی آن ها شود.به منظور بررسی اثر دورآبیاری و نقش تغذیه بر اجزای عملکرد و برخی خصوصیات بیوشیمیایی گیاه دارویی آویش زراعی، از سه سطح آبیاری 7= شاهد (w1)، 12= دورآبیاری ملایم (w2) و 17=دورآبیاری شدید (w3) بر حسب روز به عنوان عامل اصلی و همچنین تعدادی کود بیولوژیک (قارچ گلوموس، باکتری های آزسپریلیوم و سودوموناس و کود شیمیایی NPK) به عنوان عوامل فرعی استفاده شد. آزمایش به صورتاسپیلت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1396 در یک مزرعه زراعی انجام شد.بر اساس نتایج بدست آمده بیش ترین میزان عملکرد سرشاخه های گل دار و فنل کل به ترتیب در تیمار آبی شاهد (w1)، تیمار آبی w3 و تیمار کودی NPK مشاهده گردید. همچنین بیش ترین میزان عملکرد بیولوژیکی و تعداد شاخه های جانبی در تیمارآبی شاهد (w1) و تیمار کودی قارچ- ریشه، بیش ترین میزان پروتئین در تیمار آبی شاهد (w1) و تیمار کودی آزوسپریلیوم، بیش ترین میزان کربوهیدرات محلول در تیمار آبی w2 و تیمار کودی سودوموناس بیش ترین میزان ارتفاع بوته در تیمار آبی شاهد (w1) بیش ترین میزان پرولین و درصد اسانس در تیمار آبی w3 مشاهده شد. از لحاظ تیمار کودی بیش ترین میزان ارتفاع بوته، میزان پرولین و درصد اسانس به ترتیب درتیمارهای کودی سودوموناس، NPK و قارچ- ریشه به دست آمد. با توجه به نتایج به دست آمده در این تحقیق چنین نتیجه گیری می شود که تیمار های کودی با کاهش اثرات نامطلوب تنش خشکی از طریق افزایش تعدادی از شاخص های بیوشیمیایی باعث افزایش میزان اجزای عملکرد و پارامتر های فیزیولوژیکی گیاه تحت تنش شوند که در نهایت می توانند علاوه بر کمیت، کیفیت فراورده های گیاهان دارویی را تحت تاثیر مثبت قرار دهد. به طور کلی براساس نتایج حاصله از این آزمایش می توان چنین بیان کرد که در شرایط تنش آبیاری استفاده از کود های زیستی به ویژه قارچ- ریشه می تواند تا حد زیادی از بروز اثرات سوء تغذیه ای در این گیاه بکاهد. البته با توجه به عدم وجود رابطه اختصاصی بین گونه قارچ-ریشه و آویشن، استفاده از گونه های دیگر قارچ-ریشه نیز توصیه می شود.