مبانی حقوق شهروندی در سیره حکومت داری امام علی علیه السلام (با رویکرد آموزه های قرآن کریم)

امروزه حقوق شهروندی یکی از مسایل مهم جوامع علمی بالخصوص در میان حقوقدانان و پژوهشگران محسوب می گردد؛ زیرا نهادینه شدن یک جامعه بر مبانی فکری دمکراسی، مستلزم توجه به مبانی این نوع حقوق در حکومت می-باشد. کشور ایران نیز به عنوان یک کشور اسلامی، باید مبانی حقوق شهروندی از دیدگاه اسلام تدوین کند؛ تا با ایجاد یک الگوی صحیح و متناسب با زمان، حکومت علوی را در سراسر جهان برای تمام عدالت پیشگان معرفی نماید. سوالی که مطرح می شود؛ این است که، «مبانی حقوق شهروندی» در سیره حکومتی امام علی علیه السلام چگونه بوده است؟ این نوشتار کتابخانه ای، با بررسی مبانی حقوق شهروندی در نهج البلاغه از دو بعد علمی و کاربردی بر این واقعیت دلالت دارد؛ که: برخلاف حقوق شهروندی در نظام-های دموکراتیک جهان که مبتنی بر حق محوری و تکلیف محوری هستند؛ حقوق شهروندی در حکومت امیرمومنان علیه السلام با دو منبع معتبر اسلام؛ قرآن کریم و سنت پیامبر اکر صلی الله علیه و آله ارتباط مستقیمی دارد. لازم بذکر است؛ امام علیه السلام مشروعیت حکومت را الهی می داند؛ که با اقبال مردم در یک جامعه محقق می شود. دین و سیاست نیز در کلام علی علیه السلام رابطه ای تنگاتنگ و ناگسستنی با هم دارند. امام علیه السلام رابطه ی فرمانروایان و شهروندان، را چون حق و تکلیف، دوسویه و متقابل می داند. مردم در حکومت اسلامی دارای مسیولیتی سنگین در قبال اجتماع و نظام اجتماعی، از جهت مشارکت فعال در عرصه های اجتماع و تعیین نوع حاکمیت دارند و در مقابل، حکامان اسلامی باید برای رشد و تعالی انسانیت در جامعه چهار زمینه را ایجاد نمایند:1- اجرای عدالت در تمام سطوح کشور.2- تامین امنیت در همه عرصه ها(اجتماعی- فرهنگی- اقتصادی).3- تامین رفاه همه شهروندان بدون لحاظ کردن نوع گرایش های دینی و فکری.4- ایجاد زمینه مناسب حقوق اجتماعی در جامعه برای رشد و تعالی انسان ها.