نقش ذکر و دعا در سلامتی از منظر آیات و روایات

بر اساس جهان بینی الهی، عوامل موثر در مجموعه اتفاقات عالم دو دسته مادی (طبیعی) و معنوی هستند. برای پیش گیری و درمان بیماری ها و دستیابی به سلامتی نیز همان طور که بهره گیری از طبیبان و داروها برای درمان بیماری و دستیابی به سلامتی ضروری است، همچنین چنگ زدن به دامن خالق طبیب و آفریننده دارو در پرتو ذکر و دعا الزامی است. در آموزه های اسلامی (آیات و روایات) فراوان از اثربخشی دعا و ذکر سخن گفته شده است، از این روی در این تحقیق با جستجو در آیات و روایات به بررسی نقش دعا و ذکر بر سلامت جسم و روان پرداخته شده است.

پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و با تحلیل مفهومی و اسنادی صورت می گیرد، لذا آیات و روایاتی که به نقش دعا و ذکر بر سلامت انسان اشاره داشته اند، جمع آوری، تدوین و تبیین کرده است.

کارکردهای یاد خدا(ذکر) در دو بخش: 1) نقش ذکر در سلامتی روح و روان، 2) نقش ذکر در درمان بیماری ها به دست آمد و نقش درمان گری ذکر، در سه محور: الف) درمان وسواس، ب) درمان افسردگی، ج) درمان نفاق حاصل شد. کارکردهای دعا در دو بخش 1) نقش دعا در پیش گیری از بیماری ها، 2) نقش دعا در درمان بیماری ها به دست آمد. نقش درمان گری دعا، در چهار محور: الف) درمان تمام بیماری ها، ب) درمان بیماری های جسمی، ج) بیماری های روحی، د) دعای دیگران در درمان بیماری حاصل گردید.

توصیه ها به ذکر در آیات و روایات غالبا ناظر بر سلامت و درمان روان هستند؛ زیرا برخورداری از روان سالم به شادابی و نشاط روحی می انجامد و این نشاط به تجهیز قوای جسمی و درمان بیماری جسمی کمک شایانی خواهند کرد. اما سفارش ها به دعا طبق آیات و روایات برای پیش گیری و درمان بیماری های جسمانی و روحانی است؛ به نظر می آید تفاوت ذکر با دعا -که اولی منحصر در سلامت روان و دومی اعم از سلامت جسم و روان بود-، به سبب این است که انسان ها بیش از ذکر به دعا مشغول هستند و پیوسته در مشکلات و بیماری های بویژه به هنگام ناامیدی از علل مادی، رو به خداوند آورده و با زبان و جان خود یکسر او را می خوانند.