الگوی توزیع و تنوع گیاهی در امتداد گرادیان ارتفاعی (مطالعه موردی: مراتع مغان-سبلان، اردبیل)

مطالعه جوامع گیاهی بهترین راه برای شناخت ساختار و توزیع پوشش گیاهی و همچنین تعامل های مختلف بین گیاهان در یک اکوسیستم است. عامل ارتفاع نقش مهمی در شکل گیری توزیع گیاهان دارند که در نهایت منجر به شکل گیری مناطق مختلف فیتوگرافی می شود. مطالعه حاضر به منظور بررسی تغییرات ترکیب گیاهی و شاخص های تنوع در طول گرادیان ارتفاعی 100 تا 3300 متر از سطح دریا انجام شد. در هر سایت، سه ترانسکت، و در هر ترانسکت 10 پلات یک مترمربعی برداشت شد. در هر پلات ویژگی های ترکیب و تراکم گونه ای، درصد تاج پوشش هر یک از گونه ها ثبت شد. سپس به منظور بررسی رابطه ارتفاع با شاخص های پوشش گیاهی در طبقات مختلف ارتفاعی از آزمون تجزیه واریانس و از آزمون دانکن برای مقایسه میانگین ها و گروه بندی آنها استفاده شد. مدل های رگرسیون برای ارزیابی روابط ارتفاع با شاخص های پوشش گیاهی ترسیم شد. نتایج نشان داد خانواده Asteraceae، Poaceae و Fabaceae دارای بیش ترین غنای گونه ای در سطح منطقه مورد مطالعه بودند. در مجموع 387 گونه متعلق به 200 جنس و 44 خانواده در منطقه شناسایی شد. بیش ترین تعداد گونه (172 گونه) در ارتفاع 1500-1200 متر و کم ترین تعداد گونه (29 گونه) در محدوده ارتفاعی 3300-3000 متر مشاهده شد. تعداد گونه تا ارتفاع 1500 متری با افزایش ارتفاع، افزایش یافت؛ اما در ارتفاعات بالاتر از 1500 متری تعداد گونه کاهش یافت. تنوع و غنای گونه ای با افزایش ارتفاع افزایش و سپس روند کاهشی نشان داد در حالیکه درصد تاج پوشش روند معکوسی نشان داد. گیاهان کلاس I و II با افزایش ارتفاع در ابتدا کاهش و سپس افزایش نشان دادند در حالیکه گیاهان کلاس III روند معکوسی نشان دادند. افزایش تنوع و غنا در محدوده ارتفاع میانی در منطقه مورد مطالعه بیش تر در نتیجه تخریب مراتع و در نتیجه مدیریت نامناسب و فقیر بودن مراتع است.