جلوه های روابط بینامتنی اشعار محمدرضا شفیعی کدکنی و عبدالوهاب البیاتی

متناقض‌نما هنرسازه‌ای است که موجب آشنایی‌زدایی و برجستگی کلام شده و ایجازی هنری می‌آفریند. از جمله شاعرانی که از این ظرفیت هنری برای عینیت بخشیدن به تجارب و عواطف خود بهره جسته‌اند، می‌توان به عبدالوهاب البیاتی (1999- 1926م) شاعر عراقی و از پیشگامان شعر نو عربی و محمدرضا شفیعی‌کدکنی (1318ش) شاعر، ادیب و محقق برجسته ایرانی اشاره کرد. در این جستار، با نقد و تحلیل مصادیق مشابه و برجسته متناقض‌نما در شعر دو شاعر از جهت دلالت یا ساخت بر اساس مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی و بر روش توصیفی- تحلیلی کاربست این هنرسازه در شعر آن‌ها را می‌توان به دو ساخت زبانی و ادبی تقسیم و سپس تحلیل کرد که متناقض‌نما به عنوان یکی از ویژگی‌های سبکی و خلاقیت‌های هنری آن دو، در پی آن است تا ضمن اصالت‌بخشی به شعر، اندیشه‌های آن‌ها را ادبی‌تر بیان کند. این آرایه ادبی در شعر این دو، با قرار گرفتن در قالب صور خیالی چون تشبیه، استعاره و کنایه با حفظ فاصله مناسب از غموض، مخاطب را به زیبایی بافت اولیه کلام رهنمون می‌سازد. البیاتی با ترکیبات و گزاره هایی پرشور و گاه غمناک، تصاویر متناقض‌نمایش را شکل می دهد، در حالی که متناقض‌نماهای شفیعی‌کدکنی لطیف‌تر‌ و غالبا برگرفته از جهان طبیعتند، با این وجود وجه غالب متناقض‌نماهای آن دو امیدواری و امید بخشی است.