علل معنوی و کیفیت سازگاری آن با قانون علیت

علل معنوی یا غیبی و مصادیق واقعی آن، سازکار تاثیر آن، کیفیت تعامل آنها با علل مادی و چگونگی تبیین آن مطابق با اصل ضروری علیت، همچنین کیفیت سازگاری آن با قواعد فلسفی که در باب علیت است، از مسایلی است که اخیرا با همه گیری بیماری واگیردار کووید 19 دوباره مورد بحث محافل مختلف علمی و حتی ژورنالیستی واقع گردیده است. در این مقاله به برخی حیثیت های علل غیبی پرداخته می شود. دو سوال اصلی که این مقاله در پی پاسخ به آن است، عبارت است از: یکم- تعریف علل غیبی و مشخصات آن چیست؟ دوم- علل غیبی چگونه با «قاعده فلسفی الواحد» که دو سویه دارد و «قاعده فلسفی لزوم سنخیت بین علت و معلول» سازگارند؟ از نگاه این مقاله علل غیبی آن دسته علل هستند که قابل تبیین مادی و تجربی حسی نیستند و عقل بشر از تبیین کیفیت تاثیر آنها ناتوان است. این علل هم می توانند در طول علل طبیعی باشند، هم در عرض آن و هم ناقض آن و هم موثر بالاستقلال. همچنین در این مقاله اثبات خواهد شد جریان علل و اسباب معنوی نیز مثل علل مادی در چرخه اصل ضروری علیت گنجیده و در تنافی با آن نیست. علل غیبی با برگرداندن آنها و هم آنچه به عنوان علل طبیعی شناخته می شود، به علل اعدادی و علیت تشانی هیچ منافاتی با سه قاعده فلسفی فوق نخواهند داشت.