نویافته هایی پیرامون باغ سلطنتی شاه اسماعیل صفوی و مناره های شمس تبریزی در خوی بر اساس منابع تاریخی، بقایای معماری و مطالعات استخوان شناسی

موقعیت جغرافیایی و سیاسی «خوی» به عنوان یکی از کهن ترین و پرحادثه ترین شهرهای شمال غرب ایران موجب شده است که از دیرباز مورد توجه شاهان و حکمرانان محلی قرار گرفته و به دلیل داشتن آب و هوای مناسب و خاک حاصل خیز، مستعد احداث باغ های مختلف حکومتی و مردمی باشد. از جمله ی این باغ ها می توان به «باغ سلطنتی شاه اسماعیل صفوی» اشاره کرد که مستنداتی از این باغ و اماکن پیرامون آن به منابع تاریخی راه یافته است. روش تحقیق برمبنای جمع آوری اسناد، نقشه ها و منابع تاریخی و مطابقت آن ها با یافته های حاصل از مطالعات میدانی و کتابخانه ای بوده است. در این مطالعه، نخست محل قرارگیری شهر خوی در ادوار تاریخی از صفویه تا عصر حاضر به استناد نقشه های موجود بازیابی شد؛ سپس ویژگی های معماری و بازیابی بخش های مختلف باغ سلطنتی و فضاهای مجاور آن، ازجمله میدان شاهی و «مناره های شمس تبریزی» مورد توجه قرار گرفت. تمرکز اصلی این مطالعات بر مطابقت مشخصات این فضاها با اسناد، نقشه ها و منابع تاریخی ازجمله مینیاتور «نصوحی-السلاحی مطراق چی»، سفرنامه ی فرانسیسکو رومانو و نقشه ی ترسیمی «پاسکال کست» و استخراج یافته های جدید بوده است؛ همچنین تلاش شده است با بازسازی تصویری و تطبیق با نقشه های موجود، پلان ها و موقعیت مجموعه ی «باغ سلطنتی»، «میدان شاهی» و آرامگاه «شمس تبریزی» در شهر امروزی مشخص شود. درنهایت، با استناد به گزارش و نگاره ی «جیمز موریه» و مطالعات میدانی و کتابخانه ای، ویژگی های معماری مناره ی شمس تبریزی و استخوان شناسی جمجمه های به کار رفته در آن مورد بررسی قرار گرفت و نحوه ی کارگذاری جمجمه ها و مشخصات بیومتریک آن ها تعیین شد. یافته های این پژوهش موجب اصلاح برخی گزارش های تاریخی موجود در این زمینه شد. درمجموع یافته های این مطالعه، تصویر واضح تری از جابه جایی شهر خوی در پانصد سال اخیر، موقعیت باغ سلطنتی، معماری «دولتخانه ی صفوی» و مشخصات مناره های شمس تبریزی در شهر خوی در اوایل دوره ی صفوی به دست می دهد.