فرایند تکاملی شبکیه چشم ماهی سفید (Rutilus frisii kutum) از مرحله قبل از تفریخ تا پایان مرحله لاروی

مطالعه حاضر مراحل تکاملی و رشد چشم و شبکیه ماهی سفید دریای خزر را در مرحله قبل از تفریخ و بعد از آن تا انتهای مرحله لاروی بررسی می کند. تخم های لقاح یافته در مرکز تکثیر و بازسازی ذخایر ماهیان استخوانی شهید انصاری شهرستان رشت، برای بررسی مراحل مختلف تکاملی شبکیه چشم تهیه و نگهداری شدند. نمونه گیری بمدت یک ماه تا رسیدن به مرحله لاروی و جذب کامل کیسه زرده صورت گرفت. نمونه ها پس از طی فرایند آماده سازی بافتی با میکروسکوپ نوری و الکترونی مورد مطالعه قرار گرفتند. در روز سوم پس از لقاح (hpf 68) ساختار بینایی اولیه مشاهده شد. سلول های عصبی نامتمایز در اطراف پلاکود عدسی، بوجود آمده از اکتودرم جنینی، قرار گرفتند. در پنجمین روز پس از لقاح (hpf 119) چشم ساختاری کروی داشت و جام بینایی تشکیل شد. نخستین لایه بندی شبکیه در نهمین روز پس از لقاح (hpf 216) آغاز و سلول های گیرنده نوری مخروطی در شبکیه ظاهر شدند؛ در حالیکه سلول های استوانه ای که تنها در شرایط نوری کم فعالیت می کنند؛ بعد از تفریخ و خروج جنین از تخم در روز چهارم بوجود آمدند.  ترتیب و آرایش سلولی شبیکه تا چندین روز  پس از تفریخ ادامه داشت. همگام با رشد و بزرگ شدن چشم، عدسی نیز به کمک سلول های اپتلیومی خود رشد می کند و سلولهای فیبرهای اولیه در مرکز عدسی بتدریج هسته  و دیگر اندامکها را از دست می دهند و سلولهای فیبری ثانویه در پیرامون عدسی اضافه می شوند. نتایج بدست آمده از قطر عدسی و تراکم سلول های مخروطی نشان دهنده افزایش جزیی دقت بینایی در لارو ماهی سفید دریای خزر در پایان مرحله لاروی است. نتایج مطالعه حاضر بیانگر آن است که لارو توانایی دید در اوایل دوران لاروی را دارد.