بررسی میزان و نحوه مصرف نیتروژن بر کارایی مصرف نیتروژن و عملکرد دانه گلرنگ (Carthamus tinctorius L.)

مدیریت کود نیتروژن برای تولید اقتصادی کلرنگ از اولویت خاصی برخوردار است. افزایش کارایی این عنصر علاوه بر افزایش سود اقتصادی، موجب کاهش آلودگی محیط زیست نیز می شود. بنابراین آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی صفی آباد طی دو سال (1391 و 1393) اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل چهار مقدار نیتروژن خالص صفر شاهد (بدون مصرف نیتروژن)، 60 ، 120 و 180 کیلوگرم در هکتار و چهار سطح زمان مصرف نیتروژن به صورت تقسیط شده (مصرف تماما هنگام کاشت T1، مصرف دو سوم هنگام کاشت و یک سوم شروع ساقه دهی T2، مصرف یک سوم هنگام کاشت و دو سوم شروع ساقه دهی T3 و مصرف یک سوم هنگام کاشت، یک سوم شروع ساقه دهی و یک سوم اوایل گلدهی T4) بودند. نتایج نشان داد که برهمکنش تیمارها بر ارتفاع بوته، تعداد طبق بارور در متر مربع، عملکرد دانه، عملکرد روغن ، کارایی مصرف و جذب نیتروژن توسط دانه معنی دار بود. اثر اصلی نیتروژن بر تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه، درصد روغن و کارایی جذب نیتروژن معنی دار گردید. همچنین، اثر اصلی تقسیط بر تعداد دانه در طبق، درصد روغن و کارایی جذب نیتروژن معنی دار بود. برهمکنش تیمارها در مقایسه با تیمار شاهد(بدون مصرف نیتروژن)حاکی از افزایش عملکرد دانه و به تبع آن عملکرد روغن بود. از طرفی، با افزایش مصرف نیتروژن در مقایسه با تیمار شاهد و نیز با تقسیط دو و سه مرحله ای آن (T2،  T3وT4) به ترتیب شاخص های کارایی نیتروژن کاهش و افزایش نشان داد. بنابراین، با توجه به شرایط اجرای این آزمایش و محاسبه نسبت فایده به هزینه، مصرف 60 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار در هر بار یک سوم (T4) با عملکرد دانه 2226 کیلوگرم در هکتار و بیشترین نسبت فایده به هزینه (18/43) و کارایی مصرف نیتروژن (31 کیلوگرم در کیلوگرم) توصیه می گردد.