بررسی شاخص های خشک سالی هواشناسی در استان های گلستان، مازندران و گیلان در بازه زمانی ده ساله (1388-1398)

یکی از مهم ترین اثرات تغییر اقلیم، خشک سالی است. خشک سالی فرایندی است که پس از یک دوره طولانی و بدون بارندگی به وقوع می پیوندد. تعیین زمان شروع، وسعت و پایان خشک سالی دشوار است. در همین راستا تلاش زیادی شده است تا روش های لازم برای تجزیه وتحلیل و نظارت بر شاخص های خشک سالی و تاثیر آن بر اقلیم تهیه شود. هدف از انجام این مطالعه، بررسی شاخص های خشک سالی در دوره ده ساله به صورت توصیفی-مقطعی در استان های گلستان، مازندران و گیلان است.

در یک مطالعه توصیفی-مقطعی با استفاده از داده های بارندگی ماهانه ایستگاه های هواشناسی وابسته به سازمان هواشناسی کشور در یک دوره ده ساله، پارامترهای مختلف نظیر شاخص بارش استاندارد (SPI: Standard Precipitation Index)، شاخص دهک ها (DI: Decile Index)، شاخص عدد Z (ZCI: Number Index)، شاخص Z چینی (CZI: Chinese Z Index) و شاخص Z چینی اصلاح شده (MCZI: Modified Chinese Z Index) تعیین شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار DIP استفاده شد و شاخص های به دست آمده با استاندارد ها مقایسه شدند.

نتایج نشان داد شاخص های مطالعه شده (CZI و MCZI) طی دوره ده ساله در استان های گلستان و مازندران با روند مشابهی افزایش یافته است، اما امکان وقوع خشک سالی در استان گیلان مخصوصا در فصل تابستان به علت میانگین بارندگی ماهانه منفی تر نسبت به دو استان گلستان و مازندران، بیشتر بوده است. با توجه به شاخص MCZI برای استان گیلان در اسفند ماه و مازندران در فروردین ماه با شاخص کمی به ترتیب 1- و 0/8- دارای خشک ترین ماه به علت احتمالی اثرات تغییرات اقلیم بوده است.

استفاده از نتایج این تحقیق می تواند برای تعیین و پیش بینی شرایط آینده و تهیه هشدار زودهنگام در زمینه خشک سالی و اقدامات کنترلی مناسب به ویژه در مناطقی مفید باشد که با محدودیت آب مواجه هستند.