ارزیابی سیستم حل اختلافات سازمان جهانی تجارت از منظر کشورهای در حال توسعه

در این مقاله ضمن بررسی این نظام در قالب گات و سازمان جهانی تجارت و تبیین نقش و تاثیر آن در تعامل سازمان با سایر رژیم های حقوق بین الملل، با لحاظ کردن عامل توسعه یافتگی کشورهای عضو، چالش های اساسی آن را شناسایی و جایگاه کشورهای در حال توسعه را در تحول و تکامل آن تحلیل   نموده ایم. با روش اسنادی و پیمایشی با استفاده از اسناد حوزه تحقیق و آمار منتشرشده توسط سازمان جهانی تجارت به بررسی همبستگی میان وضعیت کشورهای درحال توسعه و توسعه یافته پرداخته شده است. سیستم حل اختلاف، به عنوان ارزشمندترین دارایی نظام نوین تجارت بین الملل، نقش مهمی در اعمال مقررات و ایفای تعهدات این سازمان بر عهده دارد. این نظام، با رویه های خودکار خود و توانایی تجویز اقدامات متقابل تجاری به عنوان مجازات، سازوکار منحصربه فردی ارایه نموده که بر اساس آن، کشورهای عضو می توانند اجرای کامل امتیازات تجاری مذاکره شده را مطالبه نمایند. علی رغم امتیازات درخور توجهی که برای «کشورهای درحال توسعه» در نظر گرفته شده است، بسیاری از این کشورها مشارکت و بهره مندی شایسته ای از آن نداشته اند. در سال های اخیر حضور کشورهای درحال توسعه در این نظام پررنگ تر شده است، اما همچنان کشورهای  توسعه یافته به طور معناداری حضور و بهره مندی بیشتری از آن دارند. فقدان سیستم منسجم اقتصادی و هزینه‎بر بودن دعاوی، محدودیت ظرفیت حقوقی و کمبود منابع مالی، عدم اطلاعات و تجربه ناکافی کشورهای درحال توسعه؛ اقتصاد قوی و قدرت نفوذ کشورهای توسعه یافته ازجمله دلایل این مسئله هستند.