بررسی پایداری ژنتیک گیاهچه های حاصل از کشت بافت برخی از رقم های خرما با استفاده از نشانگرهای ریزماهواره

خرما با نام علمی Phoenix dactylifera گیاهی تک لپه، دو پایه و با عمر طولانی و چندساله است که اهمیت اقتصادی بالایی در کشور ایران دارد. افزایش درختان آن با استفاده از پاجوش کند و هزینه بر است، به همین دلیل امروزه از روش های افزایش دیگری از جمله کشت بافت استفاده می شود. روش کشت بافت منجر به تنوع همسانه بدنی (سوماکلونال) می شود که ناشی از تنوع اپی ژنتیک غیر قابل وراثتی است که در نتیجه تغییرپذیری پدیدگانی (فنوتیپی) موقت به وجود می آید. لذا نبود ثبات ژنتیک نهال های کشت بافتی باعث تمایل نداشتن نخل داران در استفاده از این نوع نهال ها است. در این پژوهش بررسی ثبات ژنتیک، ده نژادگان (ژنوتیپ) از خرمای پاجوشی و کشت بافتی ناشی از اندام زایی مستقیم در رقم های ایرانی با استفاده از بیست جفت آغازگر ریز ماهواره ای ارزیابی شد. نتایج نشان داد، از بین جفت آغازگرهای مورد استفاده، چهار آغازگر mPdCIR044، PDAAG1023، DP172 و PDAAG1025 قادر به تمایز بین رقم ها و بیان چندشکلی بودند. برابر با این نتایج درمجموع 38 آلل با میانگین 9/1 آلل در هر مکان ژنی افزایش و امتیازبندی شد. هیچ کدام از آغازگرها تفاوتی بین نمونه کشت بافتی و پاجوشی درون هر رقم نشان ندادند. نتایج تجزیه خوشه ای با استفاده از روش Ward رقم ها را به دو گروه اصلی تقسیم کرد. نتایج این بررسی نشان داد، درختان خرمای به دست آمده از روش افزایش کشت بافت (اندام زایی مستقیم) از لحاظ ژنتیک مانند گیاهان مادری بوده است، لذا روش افزایش سریع نمونه های خرما به منظور تولید نهال با استفاده از اندام زایی مستقیم در شرایط درون شیشه ای توصیه می شود.