رویت خدا در پرتو آیات و روایات با تاکید بر نظر متکلمان و عرفا

ظاهر شماری از آیات قرآن بر رویت خداوند در قیامت دلالت دارد مانند آیه: «وجوه یومیذ ناضره الی ربها ناظره» (قیامت /23-22)؛ اما ظاهر برخی دیگر آیات از جمله آیه: «لا تدرکه الابصار و هو یدرک الابصار» (انعام /103) رویت خداوند را انکار می کند. آیه «الی ربها ناظره» (قیامت/23) از مهم ترین آیات مورد اختلاف مفسران اشاعره، معتزله و امامیه و نیز عرفا می باشد. در این آیه شریفه چیستی معنای واژه های «الی» و «ناظره» مورد دقت مفسران قرار گرفته است. این آیه با عطف توجه به واژه «ناظره»، یکی از مستندات قایلین به جواز رویت خداوند از جمله اشاعره می باشد. مفسرین معتزله و امامیه ضمن تبیین معنای صحیح آیه، قول اشاعره را نادرست اعلام کرده اند اما خود در بیان معنای آیه دچار اختلاف شده اند. در بیان عرفا، مفهوم رویت و نظر با آنچه که متکلمان برداشت می کند متفاوت است؛ رویت همان علم شهودی و حضوری است که جز به خود انسان و متعلقات او تعلق نمی گیرد. در این پژوهش به روش اسنادی و کتابخانه ای، به شیوه تحلیلی و مقایسه ای، سعی در بیان و بررسی اقوال مختلف مفسران داشته و با جمع آوری تمام احتمالات معنایی به همراه گونه های مختلف عقلی- نقلی به بررسی و تبیین این آیات پرداخته است. نتایج نشان می دهد که امکان «رویت خدا» با چشم سر، چه در این دنیا و چه آخرت، امکان پذیر نیست و نظر صحیح، انتظار کشیدن رحمت، ثواب و نعمت های خداوند می باشد.