تنوع فنوتیپی و تجزیه ارتباط برای صفات مرتبط با تحمل به شوری در گندم

این مطالعه به منظور بررسی تنوع و واکنش 40 رقم و لاین پیشرفته گندم به تنش شوری و هم چنین بررسی ارتباط 27 نشانگر ریز ماهواره مرتبط با شوری با صفات مرفو-فیزیولوژیک اندازه گیری شده در دو محیط نرمال و تنش شوری در سال 97-1396 انجام گرفت. نتایج تجزیه واریانس در دو محیط نشان داد بین ژنوتیپ های مورد مطالعه از نظر کلیه صفات، اختلاف معنی داری وجود داشت که نشان دهنده تنوع ژنتیکی بین ژنوتیپ ها بود. همچنین بر پایه نتایج تجزیه واریانس مرکب، اثر محیط برای تمام صفات و اثرمتقابل ژنوتیپ × محیط برای اکثر صفات معنی داری به دست آمد و مشخص شد که واکنش ژنوتیپ های مورد ارزیابی در برابر تنش شوری متفاوت بود. در هر دو محیط عملکرد دانه و اجزای آن و عملکرد بیولوژیک بیشترین میزان تنوع را به خود اختصاص دادند. تجزیه خوشه ای در محیط تنش شوری بر اساس صفاتی که اثرمتقابل ژنوتیپ در محیط آن ها معنی دار شده بود ژنوتیپ ها را در 3 گروه متحمل، نیمه متحمل و حساس تقسیم بندی نمود. مطالعه ساختار جمعیت به عنوان پیش نیازی برای انجام تجزیه ارتباط نشان داد که 2 زیرگروه احتمالی (2=K) در جمعیت مورد مطالعه وجود دارد که نتایج حاصل از رسم بای پلات نیز آن را تایید کرد. نتایج تجزیه ارتباط از طریق مدل خطی مخلوط (MLM) با استفاده از ماتریس ساختار جمعیت انجام شد. بر اساس نتایج مشاهده شده،29 مکان ارتباط معنی داری با صفات ارزیابی شده در محیط نرمال داشتند در حالی که در محیط تنش شوری این تعداد به 40 مکان افزایش یافت. وجود نشانگرهای مشترک در میان برخی از صفات بررسی شده مانند ارتباط معنی دار نشانگر S16-1 با 3 صفت در محیط نرمال و با 5 صفت در محیط شوری می تواند ناشی از آثار پلیوتروپی این نشانگرها و احتمالا پیوستگی مکان های ژنومی کنترل کننده این صفات باشد. نشانگر S11-4 به عنوان نشانگر مشترک مرتبط با عملکرد بیولوژیک در هر دو شرایط محیطی (نرمال و تنش) و نشانگرهای S6-3 و S12-1 به عنوان نشانگرهای مرتبط با عملکرد دانه در شرایط شوری شناخته شدند. در نهایت با توجه به نتایج کسب شده، در صورت تایید نتایج در سایر زمینه های ژنتیکی می توان از این نشانگرها در برنامه های اصلاحی بهره برداری نمود.