اثر بیوچار ضایعات شاخ و برگ درخت پسته بر خصوصیات رشدی گیاه گلرنگ

مدیریت و استفاده صحیح از ضایعات کشاورزی یکی از راهکارهای مهم توسعه پایدار بخش کشاورزی در ایران به حساب می آید. با توجه به اینکه بیشتر سطح کشور را اراضی خشک و نیمه خشک فرا گرفته و در این اراضی تجزیه سریع مواد آلی و کمبود آن در خاک یکی از مشکلات بخش کشاورزی و منابع طبیعی به حساب می آید، جلوگیری از سوزاندن و استفاده بهینه از این ضایعات هم کمبود مواد آلی خاک را جبران می کند و هم از آلودگی محیط زیست جلوگیری می نماید. با توجه به ماندگاری بالای بیوچار در خاک، استفاده از آن در زمین های کشاورزی جهت تامین مواد آلی برای رشد گیاه و به عنوان اصلاح کننده برای بهبود خصوصیات خاک، می تواند راهکار مفیدی برای مدیریت پسماندهای آلی باشد. با توجه به گسترش کشت پسته در مناطق مرکزی ایران سالانه از هرس سرشاخه های آن مقادیر متنابهی ضایعات حاصل می شود که معمولا به منظور جلوگیری از گسترش آفات سوزانده می شود. هدف از این تحقیق بررسی اثر بیوچار ضایعات پسته بر خصوصیات رشدی گیاه گلرنگ می باشد.

مواد و روش ها: 

به منظور بررسی اثر بیوچار بر خصوصیات رشدی گیاه گلرنگ، آزمایشی به صورت طرح کاملا تصادفی با سه تکرار، انجام شد. تیمار بیوچار که از چوب درخت پسته در دمای 500 درجه سانتی گراد در شرایط کم اکسیژن تهیه شده بود در چهار سطح صفر، 1، 2 و 4 درصد وزنی مورد پژوهش قرار گرفت. در پایان دوره رشد، گیاهان جمع آوری شد و صفات سطح، طول و عرض برگ، تعداد برگ زرد، سبز و مجموع آنها، فاصله میان گره، وزن تر و خشک بخش هوایی و ریشه، ارتفاع ساقه، مدت جوانه زنی از زمان کشت، محتوای نسبی آب برگ، درصد نشت یونی، شاخص کلروفیل برگ، غلظت سدیم، پتاسیم و فسفر و نسبت غلظت سدیم به پتاسیم اندازه گیری شد. داده ها در نرم افزار SAS آنالیز گردید و مقایسه میانگین ها با استفاده از آزمون دانکن در سطح احتمال 5 درصد انجام شد.

یافته ها: 

نتایج نشان داد که اثر تیمار بیوچار بر صفات سطح برگ، وزن تر و خشک گیاه، وزن خشک ریشه، ارتفاع گیاه، کلروفیل برگ، درصد نشت یونی، محتوای نسبی آب برگ، غلظت سدیم، فسفر و پتاسیم و نسبت غلظت سدیم به پتاسیم معنی دار بود اما اثر این تیمار بر شاخص های طول و عرض برگ، تعداد برگ سبز و زرد و مجموع آنها، وزن تر ریشه ، فاصله میان گره و مدت زمان جوانه زنی از زمان کاشت معنی دار نبود. مقایسه میانگین ها نشان داد که بالاترین میزان سطح برگ (25/413 میلی متر مربع)، وزن خشک ریشه (17/1 گرم)، وزن تر (79/3 گرم) و خشک گیاه (89/0 گرم)، ارتفاع گیاه (25/52 سانتی متر)، محتوای نسبی آب برگ (2/89)، غلظت پتاسیم (81/2 درصد) و فسفر (24/0 درصد) در بالاترین سطح بیوچار (4 درصد وزنی) به دست آمد. همچنین بالاترین شاخص سطح کلروفیل برگ (8/53) در تیمار یک درصد بیوچار و بالاترین درصد نشت یونی (75/81 درصد)، غلظت سدیم (35/3 درصد) و نسبت سدیم به پتاسیم (63/1) در تیمار شاهد مشاهده شد.

نتیجه گیری: 

این تحقیق نشان داد کاربرد بیوچار می تواند خصوصیات مرفوفیزیولوژیک و غلظت عناصر ضروری مانند فسفر و پتاسیم در اندام هوایی گیاه گلرنگ را بهبود بخشد و در این زمینه میزان مصرف بیوچار دارای اهمیت می باشد. با توجه به آنالیز بیوچار از نظر عناصر غذایی و محتوای کربن، به نظر می رسد که احتمالا کاربرد بیوچار با بهبود وضعیت تغذیه ای این عناصر در خاک و همچنین افزایش ظرفیت نگهداری رطوبت خاک به دلیل داشتن محتوای بالای کربن آلی بیوچار، بتواند محیط مناسب تری برای رشد گیاه فراهم آورده و از این طریق باعث بهبود شاخص های رشدی شود. بنابراین در صورت استفاده صحیح از ضایعات پسته و سایر محصولات کشاورزی به صورت بیوچار می توان ضمن جلوگیری از آلودگی محیط زیست، بخشی از کمبود مواد آلی خاک های مناطق خشک را از این طریق جبران کرد.