بررسی و مقایسه ویژگی های بصری نقش برجسته های صخره ای آنوبانینی و بیستون

در میان آثار به جا مانده از هنر ایران باستان، نقش برجسته‏های صخره‏ای، دارای اهمیت و جایگاه مخصوصی هستند. نقش برجسته آنوبانینی به عنوان قدیمی‏ترین و نقش برجسته بیستون به عنوان یکی از مهم ترین نمونه‏ های این آثار، علاوه‏ بر داشتن موضوعی مشابه، دارای تشابهات بصری و نمادین دیگری هستند که موجب شده تا بسیاری از پژوهشگران، نقش ‏برجسته بیستون را تقلیدی از نقش برجسته آنوبانینی بدانند. علی رغم اهمیت و شباهت این آثار با یکدیگر، تا پیش از این، مطالعه تطبیقی دقیق و ویژه‏ای در زمینه ویژگی های بصری این نقوش صورت نگرفته است. پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی تطبیقی و با بهره‏ گیری از منابع کتابخانه ‏ای، در صدد پاسخ به این سوال بوده است که مهم ترین شباهت و تفاوت بصری نقش برجسته ‏های آنوبانینی و بیستون کدام بوده و نقش برجسته بیستون تا چه میزان از نقش برجسته آنوبانینی تاثیر پذیرفته است؟ در این پژوهش، به بررسی و تحلیل ویژگی های بصری- هنری و پیشینه تصاویر و نمادهای به کار رفته در این نقوش و مقایسه شباهت ها و تفاوت های میان آنها در جهت روشن شدن هر چه بیشتر ارتباط میان این دو اثر پرداخته شده است. ویژگی های بصری و نمادین یادمان آنوبانینی، برگرفته از هنر بین ‏النهرین قدیم (به ویژه هنر اکدی) بوده که در طرحی جدید کنار هم قرار گرفته ‏اند. ویژگی های بصری و نمادین یادمان بیستون نیز متاثر از هنر اقوام پیشین (به ویژه هنر آشوری) بوده که در قالب هنر هخامنشی ارایه شده ‏اند. نتایج به دست آمده، نشانگر آن هستند که نقش برجسته بیستون، تقلیدی صرف از نقش برجسته آنوبانینی نیست، بلکه بازنمایی به روز شده و تغییریافته ای بوده که در راستای هنر هخامنشی انجام گرفته است. مهم ترین شباهت این آثار، در طرح کلی آنها (داستان روایت شده) و مهم ترین تفاوت، در روح بصری حاکم بر نقش برجسته بیستون بوده که منجر به عدم تحقیر دشمنان و اعمال خشونت بر آنها شده است.