جۆرە ئەدەبییەکان و کیشەی تیۆری و زاراوەسازییان لە ئەدەبی کوردیدا

یه م تویژینه وه یه هه وڵیکی شیکاریی-تیۆری و پراکتیکییه بۆ خویندنەوەی جۆره یه ده بییه کان، واتە ژانرەکان یان چەشنە یەدەبییەکان له یه ده بی نووسراوی کوردیدا. تا یه مڕۆ که مترین تویژینه وه له م باره یه وه یەنجام دراوە، بەڵام له یه ده بی جیهانیدا بایه خی زۆر بەم بابەتە دراوه و میژوویەکی کۆنی هه یه . بە سەرهەڵدانی ڕیبازی مۆدیرنیزمی یەدەبی، تویژینه وه ی ورد لەسەر یەم مژارە پیشکه ش کراوه . له به شی یه که می وتاری بەردەستدا له ڕوانگه یه کی تیۆریکەوە باس له م میژووه ده که ین؛ له یه ریستۆوه تا ده گاته نویترین ڕوانگە له م باره یه وه ، وه ک ڕوانینه کانی ژیرار ژینیت بە نموونە. به شی دووه م تایبه ته به کیشه ی جۆره یه ده بییه کان له یه ده بی کوردیدا. له ڕوانگه یه کی تیۆریک و پراکتیکییەوە، باس له ڕوانینی هه ندی له نووسه ران و یه دیبانی کوردی سه رده می نویبوونه وه دەکری و تیشک دەخریتە سەر کیشه ی ڕوانینی ڕه خنه یی و زاراوه سازی بۆ جۆره کانی یه ده ب. تویژه ر ته واوی سه رچاوه کوردییه کان له باره ی جۆرە یەدەبییەکانەوە دەخاتە ژیر لیکۆڵینه وه. له سه ره تادا له لای تویژه رانی کورد شیعری لیریک و شیعری ییپیک هه بووه ، پاشان شیعری دراماتیک وه ک تایبه تمه ندییه کی یه ده بی ڕۆژیاوایی بۆ زیادکراوه، کە یه مه یان به لاوازی له یه ده بی کلاسیکی کوردیدا هه ستی پی کراوه و زیاتر لە یەدەبی کوردیی سەدەی بیستەمدا دەر کەوتووە. پاشان یه م دابه شکردنە لە ڕوانگەی تویژەرانی یەمڕۆی یەدەبی کوردییەوە گۆڕانی به سه ردا دیت، به هۆی یه وه ی شیعر هه رده م ڕووبه ریکی بەربڵاوی داگیرکردووه. ته نیا دوو بن جۆر، یان ژیرچەشنی شیعر له یه ده بی کوردیدا زۆرتر لەوانی تر گەشەی سەندووە، یه مانه ش شیعری لیریک و شیعری فیرکارین. چیرۆکەشیعرەکانی یەدەبی کلاسیکی کوردیش خاوەنی مۆرکیکی گیڕانەوەیین و جیگای سەرنجن . هۆکاری سەرەکیی گەشەی هەندی بن جۆر لە یەدەبی کوردیدا بۆ تایبه تمه ندیی یه ده بی کوردی کە لە وتارەکەدا شی کراونەتەوە، ده گه ڕیته وه.