مطالعه ی ارتباط «اساطیر ترکی- مغولی» با نقش«کوه» نگاره های شاهنامه ی دموت و جامع التواریخ (با رویکرد نشانه شناسی فرهنگی)

در اکثر پژوهش های صورت گرفته در ارتباط با نگارگری ایلخانی و به‌طور مشخص شاهنامه ی بزرگ و جامع التواریخ، روایت های وابسته به نگاره ها، به‌عنوان محور اصلی تحلیل در نظر گرفته‌شده است. این موضوع، درک دقیق نشانه های موجود در نگاره ها را با مشکل روبرو ساخته است. چراکه شاهنامه ی فردوسی به‌عنوان متن وابسته به گفتمان ایرانی و جامع التواریخ به‌عنوان متن مربوط به گفتمان ایلخانی با نسخه های مصور شاهنامه(دموت) و جامع التواریخ، یکی نیستند. درواقع شاهنامه ی مصور دموت و نسخه ی مصور جامع التواریخ ، متون هنری با محوریت زبان تصویر و متعلق به گفتمان «نگارگری ایلخانی» هستند. تحلیل نگاره های نسخ مصور، باید بر اساس سپهر نشانه‌ای «نگارگری ایلخانی» صورت بگیرد؛ آن سپهر نشانه ای که روایت های شاهنامه و جامع التواریخ به‌عنوان «نه متن»را یا به‌صورت مستقیم و با سازوکار ترجمه ی بینانشانه ای و یا با عبور دادن از فیلتر فرهنگ ترکی- مغولی و از طریق ترجمه ی  بینافرهنگی وارد «متن» تصویری خودکرده است. هدف از این پژوهش، مطالعه ی آن دسته از نشانه های مربوط به «کوه» در منتخبی از نگاره های شاهنامه ی دموت و جامع التواریخ است که با  سازوکار ترجمه ی بینافرهنگی از سپهر نشانه ای ترکی- مغولی  وارد سپهر نشانه ای نگارگری ایلخانی شده اند. این پژوهش با رویکرد نشانه شناسی فرهنگی یوری لوتمان و به روش توصیفی– تحلیلی انجام‌شده است. اصلی ترین یافته ی پژوهش حاضر این است که  «کوه» در نگاره های مذکور تحت تاثیر تحت تاثیر اساطیر و اعتقادات ترکی- مغولی قرار داشته و به‌عنوان پناهگاه قهرمانان، دربردارنده‌ی روح آفرینش گری، محل دفن بزرگان سیاسی و دینی ، مکان دسترسی به تنگری و گفتگو با او، محور ارتباطی و گذرگاه ورود به عالم دیگر (بالا) نمایان می گردد.