تحلیل فضایی شاخصهای شکل گیری روستای خلاق در سکونتگاه های روستایی (مطالعه موردی: منطقه سیستان)

وجود آشفتگی و نابسامانی در سکونتگاه‌های روستایی باعث شده تا اکثر کشورها در جستجوی شناخت یا خلق راه و روش‌های جدید برای تحقق توسعه روستایی باشند. در این بین، ارزیابی شاخص‌های روستای خلاق در عرصه بهبود اوضاع جوامع روستایی مطرح می‌گردد و باید در برهه زمانی کنونی توجه ویژه‌ای به آن شود.

پژوهش حاضر باهدف ارزیابی شاخص‌های روستای خلاق در سکونتگاه‌های روستایی سیستان انجام‌شده است.

این پژوهش بر پایه روش توصیفی – پیمایشی و ازنظر هدف کاربردی است. برای گردآوری اطلاعات روش‌های اسنادی و میدانی به کار رفت. جامعه نمونه این پژوهش علاوه بر 28 متخصص درزمینه روستایی و توسعه منطقه‌ای، ساکنان 20 روستا از توابع منطقه سیستان است. دراین‌بین، بر اساس فرمول کوکران، تعداد 308 نفر انتخاب شدند و با روش تصادفی از آن‌ها نظرسنجی شد. برای دستیابی به اهداف پژوهش، از نرم‌افزارهای‌ SPSS، Dematel، ANP، MABAC و GIS استفاده شد.

بر اساس آزمون (T تک نمونه‌ای)، میانگین بدست آمده برای تمامی ابعاد بیشتر از میانگین نظری (3) می‌باشد. نتایج دیمتل نشان داد معیار ترویج و آموزش از بیشترین تاثیرگذاری و معیار خطرپذیری از بیشترین تاثیرپذیری در شکل‌گیری روستای خلاق برخوردار است. نتایج فرآیند تحلیل شبکه‌ای نشان داد، مولفه ترویج و آموزش با وزن‌ 342/0 مهم‌ترین عامل اثرگذار و مولفه انعطاف‌پذیری با وزن‌ 079/0 کم‌اهمیت‌ترین عامل اثرگذار بر شکل‌گیری روستای خلاق از نظر کارشناسان می‌باشد. نتایج تحلیل فضایی شدت اثر شاخص‌های روستای خلاق با استفاده از ماباک نشان داد تعداد 6 روستا دارای وضعیت مطلوب، 11 روستا دارای وضعیت متوسط و تعداد 3 روستا دارای شدت اثر کم می‌باشند.

در پژوهش حاضر برای نخستین بار تحلیل فضایی عوامل موثر بر شکل‌گیری روستای خلاق در سکونتگاه‌های روستایی آن‌هم با استفاده از مدل‌های کاربردی بررسی شده است.