بررسی تغییرات شاخص های فیزیولوژیکی رشد و عملکرد گیاه کینوا (Chenopodium quinoa Willd) تحت تاثیر تاریخ های مختلف کاشت

کینواگیاهی یکساله متعلق به خانواده آمارانتوس با قدرت سازگاری بالا در محیط های مختلف بوده و تنها غذای گیاهی است که شامل تمام اسیدهای آمینه ضروری، ریزمغذی ها و ویتامین ها می باشد. رعایت تاریخ کاشت مناسب باعث تولید عملکرد اقتصادی بالاتر بدون صرف هزینه های اضافی خواهد شد و به گیاه اجازه خواهد داد که پتانسیل کامل رشدی خود را نشان دهد. تجزیه و تحلیل رشد گیاه توسط یک سری پارامترها انجام می شود که مهم ترین آنها شاخص سطح برگ(LAI) ، تجمع ماده خشک (TDM)، سرعت رشد نسبی(RGR) ، سرعت رشد محصول (CGR) و سرعت جذب خالص(NAR) است. افزایش سریع سطح برگ و حصول حداکثر LAI در آغاز حیات گیاه می تواند منجر به افزایش دریافت تشعشع، فتوسنتز و نهایتا افزایش عملکرد گردد. سرعت رشد محصول از اصلی ترین عوامل موثر بر تولید محصول و عملکرد است. مطالعات مختلف روی گیاه کینوا نشان داد که شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی و سرعت فتوسنتز خالص تحت تاثیر تاریخ های کاشت مختلف قرار گرفت. هدف از انجام این تحقیق بررسی تاثیر تاریخ های مختلف کاشت بر شاخص های رشدی و عملکرد گیاه کینوا بود.

این مطالعه در مجتمع گلخانه ای جهاد کشاورزی شهرستان خلیل آباد از توابع استان خراسان رضوی، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و 12 تاریخ کاشت مختلف طی دو سال زراعی 97-1396 و 98-1397 انجام شد. تیمارهای کشت از 15 اسفند و با فاصله هر 15 روز یک بار صورت گرفت. طی آزمایش، روند تغییرات پارامترهای رشد شامل: LAI، TDM،RGR ، CGR وNAR ارزیابی شد.

نتایج نشان داد که تغییرات شاخص سطح برگ، درتاریخ های مختلف در ابتدای دوره رشد توسعه برگ ها روند کندی داشت که تا کمی قبل از ظهور گل آذین ادامه یافت، اما پس از آن شیب افزایش سطح برگ بیشتر شد و تا زمان رسیدن به حداکثر شاخص سطح برگ ادامه داشت. با مسن شدن برگ ها، زرد شدن و ریزش برگ های پایین بوته، به واسطه سایه اندازی و انتقال مجدد مواد از برگ ها به دانه ها در دوره ی پر شدن دانه، این روند کاهش یافت و افت به نسبت سریعی در شاخص سطح برگ مشاهده شد. در مجموع دو سال بالاترین میزان تجمع ماده خشک مربوط به تاریخ کاشت 15 اسفند بود ولی به طور کلی میزان تجمع ماده خشک در سال دوم کمتر از سال اول بود. سرعت رشد محصول نیز در تاریخ کاشت 15 اسفند در هر دو سال پژوهش بالاتر از بقیه به دست آمد. سرعت رشد محصول در سال دوم در مجموع کمتر از سال اول بود. که دلیل این امر مربوط تفاوت دما در دو سال آزمایش بود. سرعت رشد نسبی در طول فصل رشد کینوا یک روند نزولی داشت. میزان سرعت فتوسنتز خالص در بین تاریخ های کاشت از الگوی مشابهی پیروی نکرد ولی در مجموع این پارامتر از اول فصل تا انتهای فصل رشد یک روند کاهشی را نشان داد.

نتایج نشان داد که بالاترین مقادیر شاخص های رشدی کینوا مربوط به تاریخ کاشت های اول بود. این امر بیانگر وجود شرایطی محیطی مناسب شامل دما و نور مناسب جهت حصول بهتر شاخص های رشدی در تاریخ های اول بود. به طور مثال بالاترین شاخص سطح برگ مربوط به تاریخ کاشت 29 اسفند و 30 فروردین طی دو سال آزمایش و یا سایر شاخص های رشدی در تاریخ کاشت 15 اسفند بالاترین مقادیر را دارا بود. بین تاریخ های کاشت مختلف از لحاظ میزان شاخص های رشدی مورد مطالعه تفاوت وجود داشت. به طور کلی بهترین تاریخ کاشت برای این گیاه در شرایط آزمایش از 15 اسفند تا 15 فروردین بدست آمد.