ترجمه و انطباق چک لیست رفتار های کاربردشناسی به زبان فارسی: یک مطالعه اولیه

 ارزیابی های کاربردشناسی زبان به دلیل نقش موثر در موفقیت های تحصیلی و اجتماعی، علم بسیار بااهمیتی است و اگر این ارزیابی ها در سنین پایین در کودکی صورت گیرد امکان مداخله زودهنگام را فراهم می کند. بر همین اساس، برای بررسی های کاربردشناختی زبان در ایران، به یک ابزار مناسب برای سنین پیش دبستانی نیاز است. چک لیست رفتارهای کاربردشناختی یک ابزار مشاهده ای برای ارزیابی مهارت های کاربردشناختی زبان در سنین سه تا پنج سال است. هدف از انجام این مطالعه، بررسی روایی و اعتبار چک لیست رفتارهای کاربردشناختی در کودکان فارسی زبان بود.

نوع مطالعه حاضر روش شناسی است که در سال 1397 در شهر اصفهان انجام شد. نمونه مورد مطالعه 63 کودک در سه گروه سنی سه، چهار و پنج سال بودند که از مهد کودک ها انتخاب شدند. معیار ورود کودکان به مطالعه، سن و فارسی زبان بودن کودکان بود. این پژوهش شامل دو گام بود: 1. ترجمه و انطباق چک لیست رفتارهای کاربردشناختی در زبان فارسی و 2. بررسی روایی و اعتبار این چک لیست برای ارزیابی رفتارهای کاربردشناختی زبان در کودکان فارسی زبان. نمونه گیری به صورت خوشه ای انجام شد. متغیرهای مورد بررسی، 25 رفتار موجود در چک لیست رفتارهای کاربردشناختی بودند. این چک لیست دارای دو نسخه است که برای انجام آزمون و بازآزمون طراحی شده است. پانزده نفر از کودکان مورد مطالعه (از هر گروه سنی پنج نفر) برای اعتبار بازآزمون، به فاصله دو هفته به کمک نسخه دوم آزمون، مجددا مورد ارزیابی قرار گرفتند. روش نمره دهی چک لیست به صورت وجود رفتار مورد نظر به شکل کلامی یا غیرکلامی، یا عدم وجود رفتار مورد نظر در شرکت کننده ها بود. داده ها با نرم افزارهای SPSS نسخه 21 و AMOS مورد تحلیل قرار گرفتند. با استفاده از آزمون های ناپارامتری، همسانی درونی با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ، روایی تفکیکی بر اساس سن در سه گروه سنی سه، چهار و پنج سال، روایی ملاک از طریق نمره همبستگی با بخش شخصی اجتماعی پرسش نامه سنین و مراحل و پرسش نامه رفتاری، روایی عامل، توافق بین ارزیاب و اعتبار بازآزمون محاسبه شد.

آنالیز داده ها نشان داد میانگین نمره کل با افزایش گروه سنی، افزایش می یابد (P≤0/001). نتایج حاصل از تحلیل عاملی، چهار عامل را برای چک لیست رفتارهای کاربردشناختی در زبان فارسی مشخص کرد. نمره همبستگی مربوط به روایی ملاک با بخش شخصی اجتماعی پرسش نامه سنین و مراحل 0/583 و با پرسش نامه مشکلات رفتاری 0/286- به دست آمد. یافته های آماری، اعتبار بین ارزیاب را 98 درصد، همسانی درونی از طریق آلفای کرونباخ را 0/83 و اعتبار بازآزمون را 0/655 (P=0/007) نشان دادند.

چک لیست رفتارهای کاربردشناختی در زبان فارسی که 25 مهارت را در کودکان فارسی زبان مورد ارزیابی قرار داد، ویژگی های روان سنجی قابل قبولی را نشان می دهد. تفاوت در نتایج بعضی از آیتم های این پژوهش با سایر پژوهش ها می تواند ناشی از تفاوت فرهنگ و زبان آزمودنی ها باشد.