ارزشیابی الگوی ارتقاء سلامت کارگران در محیط کار: یک مطالعه مداخله ای مبتنی بر جامعه در شهرستان آبیک سال 1396 -1395

افراد بیش از یک سوم عمر خود را در محیط های کاری سپری می کنند لذا تامین ایمنی و سلامت محیط های کاری از اهمیت بالایی در توسعه اقتصادی و کاهش هزینه های ناشی از آن برخوردار است. افزایش کیفیت نیروی انسانی، یکی از مهمترین عوامل موثر در بهبود بهره وری نیروی کار است افزایش مداوم تولید و پایداری آن، در گرو ارتقای بهره وری نیروی کار است و یکی از راه های رسیدن به این هدف، بالابردن کیفیت نیروی کار می باشد. در حقیقت، سلامت انسان به طور عام و نیروی کار به طور خاص، نوعی سرمایه محسوب می شود، زیرا سلامت می تواند موجب بهره وری و تولید بیشتر و ایجاد در آمد و رفاه بیشتر گردد، ارتقای کیفیت نیروی کار می تواند از طریق بالابردن سطح سلامت و بهداشت نیروی کار حاصل گردد، بهداشت مناسب موجب تندرستی مردم و افزایش توان بالقوه و بالفعل نیروی کار می شود و نیروی کار سالم تر نیز سهم بیشتری در افزایش تولید و رشد اقتصادی خواهد داشت. لذا هدف این مطالعه ارزشیابی الگوی ارتقاء سلامت در محیط کار در راستای ارتقای سبک زندگی و ارتقاء سلامت کارگران و افزایش بهره وری می باشد. 

این مطالعه به روش مداخله ای مبتنی بر جامعه در سال 1395 و 1396 در استان قزوین انجام شده است . اثربخشی الگوی ارتقای سلامت کارگران برای سه بسته مداخله ای قبل و بعد از اجرای آن در محیط های کاری شهرستان های آبیک (مداخله) و البرز (کنترل) بررسی شد.  اطلاعات مربوط به سواد سلامت کارگران، دسترسی و استفاده از خدمات، رضایت از خدمات و همچنین حمایت اجتماعی با استفاده از پرسشنامه طراحی شده توسط پژوهشگران قبل و بعد از اجرای مداخله جمع آوری گردید. برای مقایسه شاخص ها در هر یک از گروه ها قبل و بعد از مداخله از ازمون آماری تی زوجی استفاده گردید برای مقایسه هر یک از شاخص ها بین دو گروه نیز از ازمون تی مستقل و یا ازمون کای دو در سطح معنی داری 05/0 استفاده شد.

میزان دسترسی به خانه بهداشت بعد از مداخله به طور معنی داری نسبت به قبل از مداخله افزایش یافت (6/63 در مقابل 7/50 ،001/0 P=)، در حالی که  این شاخص  در گروه کنترل قبل و بعد از مداخله  تفاوت معنی داری نشان نداد (1/55 در مقابل62،     7/0 p=).  میزان رضایت از خدامات آموزش سلامت خانه بهداشت کارگری در گروه مداخله بعد از مداخله به طور معنی داری نسبت به قبل از مداخله افزایش یافت (8/86 در مقابل 3/63، 001/0 P=)، در حالی که در اندازه این شاخص در گروه کنترل تغییر معنی داری مشاهده نشد (6/65 در مقابل 70،  5/0 P=)، میزان رضایت از خدمت ارجاع به پزشک و پیگیری آن توسط خانه بهداشت در گروه مداخله بعد از مداخله نسبت به قبل به طور معنی داری افزایش یافت (2/78 در مقابل 4/66 ، 01/0p=)، در حالی که در اندازه این شاخص در گروه کنترل در این فاصله زمانی تغییر معنی داری مشاهده نشد(6/84 در مقابل 79 ، 2/0p=). میانگین نمره حمایت اجتماعی در گروه مداخله بعد از مداخله نسبت به قبل از آن به طور معنی داری افزایش یافت (4/13 در مقابل 2/12، 03/0p=) در حالی که در اندازه این شاخص در گروه کنترل تغییر معنی داری مشاهده نشد(9/11 در مقابل 6/12 ، 08/0p=).

این مطالعه نشان داده است که مداخلات تعریف شده قابلیت اثرگذاری بر سواد سلامت کارگران، بهبود شرایط محیطی و رضایت کارگران از خدمات محیط کار را دارد  لذا پیشنهاد می گردد نتایج این طرح در یک گفتمان سیاستی با مشارکت ذینفعان مورد نقد قرار گرفته و با تشکیل کمیته فنی در دبیرخانه شورای عالی سلامت و امنیت غذایی و با مشارکت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ، وزارت بهداشت و وزارت صنعت ، معدن و تجارت چالش های آن رفع گردد ، پس از نهایی شدن بسته خدمات ارتقای سلامت در محیط کار و توافق کانون عالی کارفرمایان و کانون عالی کارگران به شکل ملی ابلاغ و اجرایی گردد.