واکاوی منظر شهری تاریخی اصفهان مبتنی بر بنیان های فرهنگی و طبیعی از آغاز تا پایان دوران صفوی

این مقاله در پی آن است که شهر تاریخی اصفهان را مبتنی بر رویکرد منظر شهری تاریخی مورد بازشناخت قرار دهد تا از خلال آن بنیان های اصلی شکل گیری و ادامه حیات این شهر را در گذر زمان مورد بررسی قرار دهد. برای دستیابی به این هدف رویکرد کیفی برگزیده شده است و با بهره گیری از روش تفسیری- تاریخی سیر تحول شهر اصفهان در گذر زمان از خلال منابع مکتوب مبتنی بر بنیان های فرهنگی و طبیعی آن مورد بازخوانی قرار می گیرد. جهت واکاوی بنیان فرهنگ، چهار مولفه دانش بومی، دین و مذهب، عرفان، و فلسفه به عنوان مولفه های شکل دهنده به فرهنگ مورد واکاوی قرار می گیرد. دستاورهای این مقاله نشان می دهد که طبیعت و مذهب دو بنیان اصلی در منظر شهری تاریخی اصفهان هستند که برای دستیابی به حفاظتی کل نگر باید محور اصلی هر برنامه و اقدام حفاظتی قرار گیرند. علاوه بر آن جاذبه خارجی فرهنگی و نیز دافعه داخلی فرهنگی به عنوان دو عامل اثرگذار در منظر شهری تاریخی این شهر آشکار شد. بر این اساس، تبیین شد که هر برنامه حفاظتی و توسعه ای در شهر باید با هماهنگی با بنیان های طبیعی و فرهنگی اصلی شکل دهنده به آن صورت پذیرد تا بتواند در فایق آمدن بر چالش های احتمالی حفاظت و توسعه موثر واقع شد. مبتنی بر دستاوردهای این مقاله، مشخص شد که برنامه ریزی در راستای حفاظت از شهر تاریخی اصفهان باید بیش از هر چیز بر حفاظت از دو بنیان طبیعت و مذهب متمرکز شود. این امر مستلزم آن است که نگاه جزء نگر به عناصر تشکیل دهنده شهر مانند بناهای تاریخی و فضاهای شهری که در حال حاضر پارادایم اصلی در استراتژی های حفاظتی و توسعه ای هست، باید به سمت حفاظت از بنیان های اصلی شکل دهنده به آن سوق یابد.