عوامل تاثیرگذار بر استفاده بی‏رویه کشاورزان از آفت‏ کش ‏ها و ارزیابی رفتار خودحفاظتی آنان در کار با آفت‎کش ها (مورد مطالعه: استان زنجان)

افزایش فوت انسان‏ها به علت استفاده نا‏امن از آفت‏کش‏های شیمیایی، یکی از جدی‏ترین خطرات شغلی است که کشاورزان در کشور‏های در حال توسعه با آن مواجه هستند. بنابر‏این، هدف تحقیق حاضر، بررسی عوامل تاثیرگذار بر استفاده بی‏رویه کشاورزان از آفت‏کش‏ها و شناخت موانع اتخاذ اقدامات خودحفاظتی در استفاده از آفت‏کش‏های شیمیایی در استان زنجان می باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل خبرگان موضوعی در استان زنجان بودند که از بین آن‏ها 20 نفر با استفاده از روش نمونه‎گیری هدفمند انتخاب شدند. برای گردآوری داده ‏های تحقیق از مصاحبه نیمه ساختارمند استفاده شد. تجزیه و تحلیل کیفی داده ها با استفاده از نرم افزار مکس ‏کیودا نسخه 12 انجام گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که اصلی‏ترین عوامل تاثیرگذار بر استفاده بی‏رویه کشاورزان از آفت‏کش‏های شیمیایی شامل ضعف شناختی- اطلاعاتی (آگاهی پایین از عوارض استفاده از سموم، اطلاعات اندک از اصول کنترل آفات و مزایای کشت ارگانیک)، ضعف خدمات آموزشی- ترویجی (اطلاع‎رسانی ضعیف و دشواری در دسترسی به اطلاعات، کمبود دوره‎های آموزشی مرتبط و دسترسی کم و محدود بودن تعداد کارشناسان)، ویژگی‎ شیوه‏های کنترل شیمیایی آفات (قیمت پایین سموم، اثربخشی بیشتر سموم نسبت به دیگر شیوه‏های کنترل آفات، سهولت در دسترسی و استفاده از سموم)، ضعف حمایتی و عوامل فردی بوده است. افزون بر این، نتایج تحقیق حاکی از آن بود که متغیرهای عدم توجه دولت و سازمان‎های ذی‏ربط به سلامت کشاورزان، ضعف عمومی فرهنگ سلامت در بین روستاییان، عوامل اقتصادی، عوامل فردی و نگرشی، ضعف اطلاعات و موانع مرتبط با تجهیزات حفاظت فردی بر اتخاذ رفتارهای خودحفاظتی کشاورزان در استفاده از آفت کش ها تاثیر دارند.