حق دسترسی به اطلاعات و کپی رایت در فضای مجازی

کپی رایت یا حقوق مولف و حق دسترسی به اطلاعات به گفتمان های رایج در فضای مجازی تبدیل شده است. تعارضی اولیه یا واقعی میان این دو وجود دارد، چراکه کپی رایت با اعطای حقوق انحصاری به دارندگان آن دسترسی به اطلاعات مندرج در آثار ادبی و هنری را کنترل می کند، در حالی که حق دسترسی به اطلاعات به عنوان جلوه ای از حق بنیادی بشری آزادی بیان مستلزم دسترسی به اطلاعات مشمول کپی رایت است. این تعارض که زمانی به سطح داخلی محدود بود، هم اینک با پیشرفت و گسترش فناوری های ارتباطات و دیجیتال شدن اطلاعات برخوردار از کپی رایت توجه بین المللی را به خود معطوف داشته است. سازمان جهانی مالکیت فکری اولین نهاد بین المللی بود که متوجه چنین تنشی شد، ولی بر این باور بود که راهکار استثناها و محدودیت ها در کپی رایت قادر است این تنش را برطرف کند، اما این راه حل با چالش هایی برخاسته از عوامل گوناگون رو به رو است. نویسنده مقاله کنونی بر این دیدگاه است که ساز و کار استثناها و محدودیت ها برای کارآمدی در حل تعارض کپی رایت و حق دسترسی به اطلاعات نیازمند تقویت از رهگذر رویکرد حقوق بشری به استثناها و محدودیت ها، از یکسو و تاکید بر تعهدات دولت ها به ویژه تعهد به همکاری بین المللی در زمینه احترام، حمایت و برآورده ساختن حق بشری دسترسی به اطلاعات است.