همگنی تلاشی هویتی و گسست روایی در سلوک محمود دولت‏ آبادی

نگرش هستی‏شناختی نویسنده از ورای جهان داستانی که به تصویر می‏کشد یا براساس مضمونی که بسط می‏دهد، در حقیقت متنی بازتاب می‏یابد. وانگهی سبک نگارش نویسنده، شیوه شخصیت‏پردازی و به ویژه روایت‏پردازی داستان در بازتاب جهان‏بینی او موثر خواهد بود. هدف از این نوشتار بررسی همگنی یا ناهمگنی مضمون هویتی و قالب روایی در داستان سلوک دولت‏آبادی براساس نظریات روایت‏شناسی لینت‏ولتی است. این پرسش مطرح می‏شود که آیا می‏توان بین قالب صوری روایی و محتوای داستانی این اثر ارتباطی موثری یافت. به عبارتی آیا حرکت‏های سیال، مواجین و تشویش‏های ذهنی نویسنده که در مضامین دهلیزوار رمان‏های پیشین دولت‏آبادی بازتاب یافته (و به قول خود نویسنده پس از مدت‏ها تراش و سایش‏ها از بیش از هفت خوان گذر کرده تا در سلوک قرار یابد) توانسته است در تطابق و هماهنگی معناداری با شیوه‏های روایت‏پردازی این رمان قرار گیرد؟ فرض بر این است که در یک اثر، هم قالب روایی و هم محتوای داستانی می‏توانند نحوه نگرش شخصی نویسنده به جهان هستی و آدمی را به نمایش گذارند و اگر سطح مضمونی حاوی تکه‏شدگی‏ها و شکستگی‏های هویتی است، سطح روایی نیز باید متضمن شکست و تلاشی تجربه زیسته نویسنده باشد. نتایج این نوشتار حاکی از آن است که تلاشی هویتی در سطح مضمونی با گسیختگی روایی در تطابق کامل قرار دارد. این گسیختگی تمام ابعاد روایت‏پردازی چه در سطح وجوه روایی و چه در گونه‏های روایی نمود یافته و با سطح مضمونی و هویتی رمان هم راستاست.