اثر گابا (گاما آمینو بوتیریک اسید) بر بهبود تحمل تنش خشکی در زعفران مزروعی (.Crocus sativus L)

خشکی از جمله عوامل نامساعد محیطی است که رشد و عملکرد گیاهان زراعی را تحت‏تاثیر قرار می‏دهد‏. تنش‏های محیطی باعث بروز دامنه وسیعی از واکنش‏ها در گیاهان، از تغییر بیان ژن و متابولیسم سلول تا تغییر در سرعت رشد و عملکرد می‏شوند‏. استفاده از برخی مواد شیمیایی مانند گابا یکی از روش‏های پیشنهادی برای به حداقل رساندن اثرات مضر ناشی از تنش خشکی می‏باشد‏. آزمایش حاضر در گلخانه پژوهشی پردیس علوم دانشگاه تهران برای بررسی اثر گابا روی ویژگی‏های رویشی و شاخص‏های مقاومت در گیاه زعفران مزروعی (Crocus sativus L.)  تحت شرایط تنش کم‏آبی به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک کاملا تصادفی انجام شد. در این آزمایش گابا در سه غلظت 0، 25 و 50 میکرومولار و در سه سطح خشکی 0% و 10% و 15 % پلی‏اتیلن گلیکول (PEG) به صورت آبیاری روی گیاهان اعمال گردید. نتایج نشان داد که تنش کم‏آبی باعث کاهش وزن تر و خشک ساقه و ریشه، تعداد برگ‏، سطح برگ‏، رنگیزه‏های فتوسنتزی‏‏ و محتوای پروتئین شد. از سوی دیگر پارامترهایی مانند میزان پرولین‏ و فعالیت آنزیم‏های پاداکسایشی در شرایط تنش خشکی افزایش یافت‏. کاربرد تیمار گابا در این آزمایش به‏طور کلی سبب بهبود ویژگی‏های ریخت‏شناسی (شامل تعداد و سطح برگ‏، وزن تر و خشک برگ و ریشه)، رنگیزه‏های فتوسنتزی و محتوای پروتئین محلول شد‏. کاربرد گابا برخی ویژگی‏های کیفی و بیوشیمیایی شامل‏: محتوای آنتوسیانین‏، فنل کل و فلاوونویید را در شرایط تنش خشکی بهبود بخشید‏. کاهش فعالیت محتوای مالون دی‏آلدیید (MDA)‏ و افزایش فعالیت آنزیم پاداکسایشی سوپراکسید دیسموتاز (SOD) در اثر کاربرد گابا در شرایط خشکی مشاهده شد‏. گابا با اثرگذاری بر فعالیت آنزیم پاداکسایشی کاتالاز در گیاهان تحت تنش در مقایسه با شاهد مقاومت گیاه در شرایط تنش کم‏آبی را افزایش داد. این تاثیر در شرایط تنش 15% پلی‏اتیلن گلیکول و غلظت 50 میکرومولار گابا بسیار چشمگیر بود. درنهایت کاربرد گابا سبب افزایش عملکرد در شرایط تنش خشکی شد‏. با توجه به نتایج به دست آمده و اثرگذاری گابا در القای مقاومت به خشکی در گیاه زعفران‏، استفاده از این ماده به عنوان یک ماده موثر در کاهش اثرات مخرب کم‏آبی در گیاه زعفران توصیه می‏‏‏شود‏.