التزام توسعه به جامعه پذیری بین المللی سیاست خارجی : نمونه کاوی ایران

نخستین مجرای جامعه پذیری بین المللی «سیاست خارجی» است. متولیان سیاست خارجی از طریق عرضه هنجارهای بین المللی در مجامع داخلی و با هدف درونی سازی آن ها دولت متبوعشان را به سوی «اجتماعی شدن» سوق می دهند. مهم ترین نتیجه جامعه پذیری بین المللی تسریع فرایند توسعه است. از علل ساختاری اجتماعی شدن یا غیراجتماعی شدن دولت ها «سیاست خارجی» است؛ زیرا ساخت سیاست خارجی مجموعه ای از بایدونبایدها، اصول و قواعد معرفتی برای کارگزاران پیرامون نظام بین الملل تعریف می کند که این گزاره ها می توانند عامل یا مانع پرورش اجتماعی دولت باشند. ایده پیوند جامعه پذیری بین المللی و توسعه با محوریت سیاست خارجی که روزنه ای جدید در مطالعات توسعه است، در مقاله پیشرو با مطالعه موردی ایران به بحث گذاشته می شود. اینکه «ساخت سیاست خارجی ج.ا.ایران چه نسبتی با جامعه پذیری بین المللی و توسعه دارد؟» پرسش اصلی ماست. در این راستا از نظریه سازه انگاری و روش تفهمی استفاده شده است. سیاست خارجی ایران در تبیین معرفت شناختی ما دارای سه ساحت است: ساحت مذهبی (نفی سلطه، دعوت، حمایت از مسلمانان و امت واحده)؛ ساحت انقلابی (غرب ستیزی، آمریکاستیزی، صدور انقلاب و تغییر نظام بین الملل)؛ ساحت مدرن (عدم مداخله، همزیستی مسالمت آمیز، عضویت در سازمان های بین المللی و پایبندی به حقوق بین الملل). ساحت های اجتماعی مذکور به ترتیب سه گونه جامعه پذیری توسعه آفریده اند: «جامعه پذیری بین المللی مذهبی» (فراتوسعه گرا)؛ «جامعه پذیری بین المللی انقلابی» (ضدتوسعه)؛ «جامعه پذیری بین المللی ابزاری» (توسعه گرا). در این سال ها ساختارهای انقلابی و مذهبی بر ساختار مدرن سیاست خارجی ایران غلبه یافته اند؛ بگونه ای که هدف ایران غالبا «جامعه پذیرکردن» کشورها براساس اسلام گرایی شیعه و انقلابی گری ایرانی است تا «جامعه پذیرشدن». نتیجه ساختار انقلابی-مذهبی سیاست خارجی دشواری توسعه ایران به علت اعمال محدودیت های اقتصادی و سیاسی جامعه بین الملل است.