گستره معنایی آیه «با مردم به نیکی سخن بگویید» با رویکردی فقهی از منظر مفسران فریقین

اخلاق بسترساز روابط اجتماعی است، به نحوی که در نبود آن جامعه دچار گسست و شکست روحی و روانی می شود. بین فقه و اخلاق نمی توان جدایی قایل شد. حکم شرعی، تشریعی است از جانب خداوند برای تنظیم زندگی انسان اعم از این که به افعال، ذات، اشیا و سایر امور زندگی انسان تعلق بگیرد. موضوعات اخلاقی نیز متعلق حکم شرعی قرار می گیرد و دارای بار فقهی است. خداوند به ویژگی خوش اخلاقی در آیات قرآن کریم به شیوه های مختلف تاکید کرده و آن را با خطاب دستوری، هم ردیف مسایل مهمی هم چون عدم پرستش غیرخدا، نیکی به پدر و مادر، اقامه نماز و دادن زکات قرار داده است. نکته دارای اهمیت در موضوعات اخلاقی، منقح کردن آن است؛ به این معنا که مشخص شود از کدام قسم از اقسام چهارگانه واجب، مستحب، حرام یا مکروه محسوب می شود. در این جستار، برآنیم تا حکم فقهی وجوب خوش خلقی با دیگران را با استفاده از ملاکات احکامی هم چون: تنقیح مناط، الغای خصوصیت و قیاس و هم چنین بر اساس روایات و تفاسیر فریقین استخراج کنیم.