ارزیابی صفات پومولوژیکی و مورفولوژیکی برخی از ارقام و ژنوتیپ های هلو (Prunus persica (L.) BatSch) در شرایط اقلیمی خراسان رضوی

هلو از لحاظ اقتصادی و فرآوری اهمیت زیادی دارد و از محصولات مهم باغی است که کشت آن از مناطق نیمه گرمسیری تا معتدله توسعه یافته است. این پژوهش با هدف انتخاب ارقام و ژنوتیپ های سازگار هلو در شرایط اقلیمی استان خراسان رضوی با استفاده از 14 رقم و ژنوتیپ در قالب طرح آزمایشی بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار طی دو سال زراعی 97-1395 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گلمکان اجرا شد. ارقام از لحاظ صفات فنولوژی (زمان شروع، طول دوره و خاتمه گلدهی، زمان رسیدن میوه)، صفات رویشی (ارتفاع، حجم تاج، سطح مقطع تنه) و پومولوژیکی (وزن میوه، وزن هسته، طول میوه، عرض میوه، عملکرد، سفتی بافت میوه، مواد جامد محلول، اسیدیته قابل تیتراسیون، شاخص طعم، pH) ارزیابی شدند. ژنوتیپ انجیری مالکی زود گل ترین و شندآباد هسته جدا دیر گل ترین در بین سایر ارقام و ژنوتیپ ها بودند. شندآباد-5 و اسپرینگ تایم زودرس ترین و پاییزه مشکین شهر، گجیل و  انجیری زعفرانی دیررس ترین ژنوتیپ ها بودند. ژنوتیپ حاج کاظمی دارای بیشترین میانگین ارتفاع درخت (18/236 سانتی متر)، سطح مقطع تنه (83/181 سانتی متر مربع) و حجم تاج درخت (34/73 سانتی متر مکعب) بود. در سال دوم آزمایش، صفات وزن میوه، وزن هسته، طول میوه، عرض میوه و عملکرد میوه به ترتیب 72/41، 45/43، 61/16، 40/16 و 99/81 درصد افزایش در مقایسه با سال اول نشان دادند. بیشترین میانگین صفات وزن میوه (28/165 گرم) در رقم فایت، وزن هسته (04/7 گرم) و طول میوه (05/65 میلی متر) در ژنوتیپ شندآباد هسته جدا، عرض میوه (04/66 میلی متر) در شندآباد-5 و عملکرد میوه در فایت و پاییزه مشکین شهر (به ترتیب با میانگین 78/21 و 33/21 کیلوگرم) به دست آمد. انجیری زعفرانی بیشترین میانگین درصد مواد جامد محلول (59/16 درصد)، شاخص طعم (38/48) و اسیدیته (65/4) را داشت. عملکرد با صفات سطح مقطع تنه، حجم تاج درخت، وزن میوه، وزن هسته و عرض میوه همبستگی مثبت و معنی داری داشت. بر اساس این مطالعه به ترتیب صفات ارتفاع درخت، سطح مقطع تنه و وزن میوه وارد مدل رگرسیونی شدند که در نهایت صفات وارد شده به مدل، 23/53 درصد از تغییرات عملکرد را توجیه نمودند. در مجموع  فایت و شندآباد هسته جدا به دلیل داشتن عملکرد کمی و کیفی بالا برای کشت در منطقه خراسان رضوی قابل توصیه می باشد.