پژوهشی در سبک و محتوای اشعار سنجر کاشانی

میر سید محمد طباطبایی متخلص به سنجر کاشانی (981-1021) از شعرای فارسیگوی سده یازدهم هجری است. دوران زندگی وی از لحاظ تاریخی مقارن با رواج سبک موسوم به هندی یا اصفهانی بود و مانند اغلب شعرای این سبک، بخشی از زندگی خود را در سرزمین هند سپری کرده و به سرایش اشعار خود در آن دیار پرداخته است. بواسطه عدم اشتهار سنجر، با وجود تحقیقات و پژوهشهای اندکی که درباره این شاعر انجام شده، کیفیت و جزییات مقام شاعری وی چندان شناخته شده نیست. سوال اصلی تحقیق حاضر این است که برجسته‌ترین ویژگیهای سبکی و محتوایی شعر این شاعر در سطوح فکری، زبانی، لغوی و بلاغی کدامند و میزان عدول وی از خصایص عمده سبک هندی تا چه حد است؟

روش تحقیق در این مقاله روش توصیفی-تحلیلی است و انجام این پژوهش ازطریق مراجعه به مراجع و مآخذ موجود و مرتبط با زندگی و احوال سنجر کاشانی و خصوصیات سبکی و محتوایی شعر او صورت گرفته است. یافته‌ها: سنجر در زمان حیات از شهرت و اعتبار قابل اعتنایی برخوردار بود تا بدان حد که صایب تبریزی در شعر خود از وی یاد کرده است. او شاعری مداح است و در شعر خود چندین تن از پادشاهان هند از قبیل اکبرشاه، میرزا خانی بیگ، شاهنوازخان و ابراهیم عادلشاه را ستوده است.

باریک‌اندیشی و خلق مضامین نو و توجه به الفاظ محاوره به همراه استفاده فراوان از اسلوب تمثیل و پارادوکس از محوریترین خصیصه‌های سبک هندی شعر سنجر است. همچنین استعمال الفاظ دارای بار معنایی و رمزی خاص و نیز توجه ویژه به برخی وقایع و اشارات دینی در مدایح مذهبی را میتوان از وجوه تمایز شعر سنجر در مقایسه با شعر سایر شاعران این دوره قلمداد کرد.