کارکرد هویتی مذهب در عینیت بخشیدن به مرزهای جغرافیایی ایران در عصر صفوی

تشکیل دولت صفویه در ایران، در قالب یک دولت شیعه دوازده امامی، یکی از طولانی ترین و پرجاذبه ترین فصول تاریخ اسلام و ایران است. زیرا پیروان این مذهب به مدت نه قرن به مبارزات بی امان خود ادامه دادند تا آنکه مذهب شیعه دین رسمی ایران اعلام شد. از آنجا که دوره صفویه نقطه عطفی در تاریخ ایران محسوب می شود، بسیاری از پدیده های جغرافیای سیاسی در ایران دچار تحول شدند. لذا، در این پژوهش سعی شده است تا چگونگی تاثیر هویت دینی در عینیت بخشیدن به مرزهای جغرافیایی ایران عصر صفوی را واکاوی نموده و تاثیرات متقابل مرزهای سیاسی با هویت دینی را مورد مطالعه قرار دهد. این مقاله در پی واکاوی و پرسش به سوالاتی از این قبیل است که مرزهای سیاسی ایران پیش از سلسله صفویه چه تفاوتی با مرزهای دوره صفویه داشت؟ هویت دینی چه تغییر ماهوی ای در مرزهای سیاسی- جغرافیایی ایران وارد کرد که جمله پژوهشگران این مقطع از تاریخ ایران را آغاز یکپارچگی سیاسی- جغرافیایی ایران می دانند. نتایج نشان می دهد در این دوره است که برای نخستین بار عاملی فرهنگی- سیاسی به نام هویت دینی توانسته به تنهایی سرحدات و نواحی پیرامونی ایران را از غیرایران جدا کرده و کم و بیش موجودیت آنها را تا تکوین دولت مدرن در ایران تضمین نماید.