نظریه استطاعت در مدرسه کلامی کوفه

استطاعت، از مهم ترین مشخصه های اختیارساز انسان هاست که جریان های کلامی معتقد به اختیار آدمی، بر اساس چارچوب و نظام فکری خویش، دستی در تبیین و توضیح آن داشته اند . اهل حدیث بر اساس نگرش جبرگرایانه شان منکر این آموزه بودند و در مقابل، معتزلیان به شدت بر اعتقاد به آن پای می فشردند . امامیان اما، از همان آغاز بر اساس نظام عدل الاهی و در چارچوب حاکمیت مشیت خداوند از یک سو و پذیرش اراده و آزادی انسان از سوی دیگر، در تبیین استطاعت کوشیدند . مجموعه تحقیقات نشان می دهد که در نظر اندیشمندان امامیه نخستین، استطاعت ناظر به مقام تحقق فعل خارجی دانسته می شد و طبعا ایده انحصاری امر بین الامرین این گروه، به سادگی می توانست تبیینی درخور از تلقی امامیه در این بحث ارایه کند . با این همه، در کوفه سده دوم چند تبیین مختلف از این بحث ارایه شد که جملگی به رغم آن که در جان مایه اصول با هم مشترک اند، اختلافاتی نیز با یک دیگر دارند .