گونه شناسی ساختار کالبدی- فضایی معماری مسکن روستایی دره شاهرود شهرستان خلخال

با وجود پیشینه تاریخی شهرستان خلخال، هنوز مطالعات کافی در مورد شناسایی معماری بومی به ویژه معماری روستایی این منطقه صورت نگرفته است. به دلیل ایجاد ارتباط گردشگری بین شهرستان خلخال و شهر ماسوله از طریق دره توریستی شاهرود(جاده کلور)، این تحقیق درصدد مطالعه و شناخت ویژگی های کالبدی- فضایی مسکن بومی روستاهای واقع در امتداد این دره به منظور حفظ و کاربست آن در توسعه های آتی است.

در این تحقیق نوع مطالعه به روش کیفی و روش بررسی اطلاعات به صورت توصیفی- تحلیلی است. پس از بازدیدهای میدانی روستاهای واقع در دره شاهرود، گونه های مطالعاتی به لحاظ دارا بودن ویژگی های غالب معماری بومی از روستاهای"شال، کلور، درو، اسبو و اسکستان" انتخاب شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. ویژگی های کالبدی- فضایی هم چون "فرم پلان، عناصر معماری، مصالح و روش ساخت، فرم بام، نسبت بازشوها، نسبت توده به فضا و روابط عملکردی" مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.

یافته ها: 

بافت روستایی متراکم، فرم معماری برون گرا و فشرده، بازشوهای کوچک، ایوان و تلار ستوندار، طره های چوبی، بام شیبدار، هماهنگی با شیب زمین و استفاده از مصالح محلی از ویژگی های معماری مسکن روستایی این منطقه است. هم چنین در اغلب گونه ها، فضای خدماتی در طبقه همکف و فضای زیستی در طبقه اول قرار دارد.  

 بحث و نتیجه گیری:

نتایج تحقیق نشان می دهد تمامی گونه های مورد مطالعه برون گرا، دارای ایوان، تلار و طره های چوبی به عنوان عناصر ثابت و غالب هستند و به دو گونه خانه های تلاردار با فضای پستو و تلاردار بدون فضای پستو دسته بندی می گردد. به طور کلی الگوی معماری روستاها از نظر "فرم پلان، سازه و مصالح، بازشوها، نسبت توده به فضا و روابط عملکردی" متاثر از اقلیم سرد و کوهستانی منطقه خلخال است.