تحلیل محتوای منابع مکتب حدیثی قم به منظور شناسایی معیارهای اعتبارسنجی احادیث و مقایسه آنها با شاخص های اعتبارسنجی منابع در علم سنجی

هدف این پژوهش تعیین میزان همخوانی معیارهای اعتبارسنجی احادیث در مکتب حدیثی قم با شاخص های اعتبارسنجی منابع در علم سنجی از دیدگاه متخصصان علم سنجی و علم الحدیث بود.

روش شناسی: 

پژوهش به لحاظ هدف، بنیادی و به لحاظ روش، پیمایشی-توصیفی است. همچنین از روش تحلیل محتوای کیفی بهره برده است. جامعه پژوهش شامل منابع مکتب حدیثی قم در زمینه اعتبار احادیث؛و همچنین، متخصصان علم سنجی و علم الحدیث بود. نمونه پژوهش 60 نفر از متخصصان علم سنجی و علم الحدیث (هر گروه 30 نفر) بودند. داده های پژوهش با استفاده از نرم افزار درایه النور، آثار حدیثی شیخ صدوق و سیاهه وارسی محقق ساخته مطابق روش پیشنهادی لاوشی گردآوری و تحلیل شد.

یافته ها:

 یافته های پژوهش نشان داد که مهم ترین معیارهای اعتبارسنجی احادیث در مکتب حدیثی قم عبارتند از: اعتبارسنجی به وسیله قیاس حدیث با سایر اعتبارات و مستندات، صحت سند، استناد به آرای نقادان برجسته، وجود روایت در کتاب های مشهور و معتبر، اعتماد به نگاشته های مشهور اصحاب، ارجحیت برخی از روش های اخذ حدیث، اعتبارسنجی مصادر حدیثی، برخورد احتیاط آمیز با منفردات برخی راویان به سبب توثیق نشدن صریح آنها، باورهای کلامی، کثرت حدیث، توجه به استناد راوی و تحلیل محتوای حدیث.

نتیجه گیری: 

به طور کلی متخصصان علم سنجی و علم الحدیث درباره همخوانی شاخص های اعتبارسنجی منابع در علم سنجی با معیارهای اعتبارسنجی احادیث توافق داشتند که حاکی از رابطه نزدیک این دو حوزه با یکدیگر دارد؛ بنابراین، می توان ریشه استناد را در علم الحدیث جستجو نمود.