اسلحه و انسان جورج برنارد شاو: طنزی با گفتمان سازی ضد ایدئولوژیک یا کمدی همگام با ابزارهای ایدئولوژیک؟

این مقاله نمایشنامه ی اسلحه و انسان نوشته ی جورج برنارد شاو را از سه منظر متن، مخاطب و بافت تاریخی، و خوانش انتقادی بر اساس مفاهیم جامعه شناسی لویی آلتوسر، با تمرکز بر مفهوم «ابزار های ایدیولوژیک حکومتی»، مورد خوانش قرار می هد تا نه تنها حضور گفتمان های ایدیولوژیک و ضد ایدیولوژیک را در این اثر مورد تاکید قرار دهد، بلکه امکان دسته بندی این اثر به عنوان یک طنز سیاسی و اجتماعی که قابلیت به چالش کشیدن گفتمان های ایدیولوژیک زمانه و ایجاد تغییر بنیادین در آنها دارد را بررسی نماید. با توجه به ماهیت ضد جنگ این اثر، نمایشنامه ی شاو یکی از مثال های بارزی است که در آن گفتمان های متضاد درباره ی جنگ، یعنی گفتمان جنگ طلب و گفتمان ضد جنگ، تبلور می یابد. پژوهش پیش رو، گفتمان جنگ طلبانه را در باور های ایدیولوژیک رمانتیک گرایی و قهرمان پروری رصد می کند و گفتمان های ضد جنگ را در نگاه واقع گرایانه و عمل گرایانه به جنگ جستجو می نماید. با توجه به این که دو رویکرد متضاد به جنگ از زبان نمایندگان گفتمان های ایدیولوژیک و ضد ایدیولوژیک بیان می شود، مفهوم آلتوسری «فراخوانی ایدیولوژیک» مورد استفاده قرار می گیرد تا فرآیند تولید سوژه های ایدیولوژیک مورد تاکید واقع شود. علاوه بر تبیین گفتمان های متضاد در نمایش، این مقاله با استناد به تعریف آلتوسر از ادبیات در کتاب لنین و فلسفه و مقاله ی «نامه ای در مورد هنر»، امکان کارکرد ایدیولوژیک و یا ضد ایدیولوژیک نمایش شاو در دنیای حقیقی، با استناد به برخی اجرا های آن را مورد بحث قرار می دهد. با توجه به مستندات تاریخی و عدم رضایت شاو از درک ناصحیح مخاطبان خود از پیام نمایش در اجراهای انگلستان خود، این پژوهش نتیجه می گیرد که تنها راه تضمین حصول رسالت ضد ایدیولوژیک این اثر ادبی، و نتیجتا تبدیل شدن آن به یک طنز تاثیر گذار و ضد ایدیولوژیک، برجسته سازی گفتمان های موجود در آن از طریق نقد ادبی است.