پژوهشی در مکان یابی دربند پارس، نبردگاه استراتژیکی آریوبرزن هخامنشی در برابر اسکندر مقدونی

تنگه‌ها از پیچیده‌ترین پدیده‌های ژیومورفولوژیکی محسوب می‌شوند. در اقلیم کوهستانی ایران، تنگ یا دربند به معبری باریک گفته می‌شود که از میان دو کوه با دیواره‌های بلند بگذرد و با ایجاد بند دفاعی و استقرار تیراندازان در بالا در دو سوی تنگ، از آن پاسداری می‌شد. از راهبردی‌ترین دربندهای ایران، دربند پارس در منطقه کهگیلویه و بویراحمد فعلی می‌باشد که دروازه ورود به ایالت پارس بود و هنگام حمله اسکندر مقدونی به پارس، آوردگاه و محل نبرد آریوبرزن هخامنشی با اسکندر گردید. به‌درستی جایگاه دربند پارس بر ما روشن نیست و کوشش محققان داخلی و خارجی و نظریات مختلف برای آشکار کردن موضع این جای نام، راه به جایی نبرد؛ اما همگی در وقوع جنگ دربند پارس در یکی از تنگه‌های منطقه کهگیلویه و بویراحمد اتفاق‌نظر دارند. از مهمترین پرسش‌های این پژوهش این است که دربند پارس کجاست؟ که با بهره‌گیری از بررسی میدانی، مطالعات جغرافیای تاریخی و با روش توصیفی- تحلیلی از میان گزینه‌های احتمالی انجام پذیرفت. با توجه به کمبود منابع در مورد دربند پارس، نگارندگان با کنکاش در متون تاریخی به‌سختی سطور مختلف مربوط به این جای نام را یافته و در رسیدن به جایگاه این دربند از آن بهره جستند. همچنین با بررسی‌های میدانی، کلیه دربندهای کهن و استراتژیکی در پهنه منطقه کهگیلویه و بویراحمد شناسایی شد تا با تطبیق نشانه‌های داده شده از متون تاریخی، امکان جایابی و مطابقت با دربند پارس بررسی گردد و پرده ابهام در مورد مکان این دربند رفع گردد.