طراحی چهارچوبی برای آموزش مهارت فنی و حرفه ای به دانش آموزان متوسطه دوم شاخه نظری: یک مطالعه کیفی

پیشینه و اهداف:

 مهارت ها محرک رشد اقتصادی هستند و در جوامعی که افراد مهارت های پایینی دارند، ارایه و کاربست فناوری، بهره وری بالا و شیوه های جدید کار کردن به سختی پیش می رود و در حقیقت بهبود کیفیت استانداردهای زندگی را به تاخیر می افتد. بنابراین، آموزش فنی و حرفه ای به منزله ابزاری مهم برای تربیت، افزایش کارایی و بهره وری نیروی انسانی می تواند اولویت اصلی نظام آموزش ملل مختلف باشد و در برنامه های آموزش و پرورش به طور فزاینده ای برجسته و مهم تلقی گردد. همچنین، شواهد وجود دارد آموزش فنی و حرفه ای در گسترش دوره متوسطه نقش اثرگذاری بازی می کند. باوجود این، آموزش فنی و حرفه ای هنوز از یک برچسب آموزش درجه دوم رنج می برد و به همین دلیل در جذب دانش آموزان مستعدی که به جای آن،آموزش عمومی را انتخاب می کنند، شکست می خورد. در نتیجه، فقدان مهارت نیروی جوان جویای کار به یک بحران در این کشورها تبدیل شده است. حرفه ای سازی دوره متوسطه برای دستیابی به هدف نهایی بهبود تناسب اقتصادی آموزش و پرورش با تحولات بازار کار به یک موضوع  چالش برانگیز در ایران همانند جوامع دیگر تبدیل شده است. در این راستا، مطالعه حاضر با هدف ارایه چهارچوب برنامه درسی آموزش مهارت فنی و حرفه ای به دانش آموزان شاخه نظری انجام شده است.

روش ها :

به این منظور، با رویکردی کیفی و با روش بررسی اسنادی پیشینه نظری  و تجارب عملی مرتبط با برنامه های آموزش فنی و حرفه ای، اسناد بالا دستی و الگوهای نظری و عملی موجود مورد بررسی قرار گرفت و چهارچوبی متشکل از   11مولفه (منطق و چرایی؛ اصول حاکم بر برنامه؛ رویکرد تربیتی برنامه؛ اهداف؛ قلمرو و جهت گیری محتوا؛ روش های آموزشی- تربیتی (فعالیت های یادگیری)؛ گروه بندی دانش آموزان؛ مواد و منابع یادگیری؛ ارزشیابی پیشرفت تحصیلی ؛ منابع و امکانات و استلزامات برنامه (الزامات اجرایی) تدوین شد. سپس، از طریق تشکیل گروه کانونی با ذینفعان مختلف اعتبار چارچوب استخراج شده ارزیابی و تایید گردید.

در مجموع، این چهارچوب به عنوان مبنایی برای برنامه ریزی و اقدام برای آموزش مهارت فنی و حرفه ای به دانش آموزان شاخه نظری پیشنهاد می شود.

در مجموع، این مطالعه با ترسیم خطوط اصلی برنامه درسی، چهارچوبی را برای آموزش مهارت فنی و حرفه ای به دانش آموزان شاخه نظری در دوره دوم متوسطه فراهم کرده است که در آن با تکیه بر اسناد و ادراکات ذینفعان مختلف، مولفه های متعددی از عوامل ساختاری تا عوامل فرایندی با جزییات کافی مطرح شده است. این چارچوب می تواند مبنای تصمیم گیری برنامه ریزان و سیاستگذاران برای تدوین سیاست ها و برنامه درسی آموزش یک مهارت به دانش آموزان دوره متوسطه دوم شاخه نظری قرار گیرد. ارتقای سطح هدایت شغلی و خدمات مشاوره برای دانش آموزان از دیگر دستاوردهای این چارچوب است که می تواند در عمل مورد استفاده قرار گیرد. به این معنی که از آنجا که یکی از اهداف مهم گسترش آموزش حرفه ای و تجربیات مربوط به محیط کار است، فراهم ساختن مشاوره شغلی و خدمات مشاوره برای دانش آموزان به صورت عملی از طریق گسترش برنامه های متنوع آموزش حرفه ای بسیار مهم است. چنین خدماتی، به منظور تسهیل تصمیم سازی آگاهانه دانش آموزان برای انتقال از سطح پایین به سطح بالاتر دوره متوسطه، باید حداقل درآخرین سال سطح پایین تر متوسطه یا در آغاز سطح بالاتر دوره متوسطه ارایه شوند.