تحلیل محتوای متون درسی زبان فارسی (آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان) از نظر تناسب آنها با سن زبان آموزان

پیشینه و اهداف:

 سن یک عامل مهم در فراگیری زبان است. از نظر جامعه شناختی اعضای یک جامعه زبانی در سنین مختلف الگو های رفتاری متفاوتی دارند که در طول زندگی و با گذر از مراحل مختلف دچار تحول می گردد. ویژگی های زبانی مرتبط با عامل سن ممکن است تنها جنبه واژگانی داشته باشد و یا به صورت گرایش آوایی و دستوری بروز نماید. تفاوت هایی در رفتار زبانی گروه های سنی مختلف در یک جامعه زبانی وجود دارد. به این ترتیب هر گروه سنی به ویژگی های زبانی معینی گرایش دارد. هیچ پیشرفتی در یادگیری زبان پیش نخواهد آمد مگر اینکه خصوصیات یادگیرندگان زبان در نظر گرفته شود. ما گفتار را وابسته به این می دانیم که با چه کسی صحبت می کنیم، کجا صحبت می کنیم و چه وقت صحبت می کنیم. اهمیت جامعه شناسی زبان آنجا مشخص می شود که زبان وسیله ای است برای ارتباطات و باید توجه داشته باشیم که چه می گوییم و منظورمان از آن گفتار چیست؟. اگر با زبان آموزان درباره موضوع مورد علاقه شان بحث شود به طور حتم آن جمله های جدید درباره آن موضوع را به سادگی فراموش نخواهند کرد. به همین دلیل در یادگیری زبان دوم باید مهارت های جامعه شناسی زبان مثل: فرهنگ طبقه اجتماعی و سن و... مورد توجه قرار گیرد. پژوهش حاضر مطالعه ای میدانی است که به بررسی و تحلیل محتوایی متون کتاب های زبان فارسی (آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان) از نظر تناسب آن ها با سن زبان آموزان پرداخته است.

روش ها :

نمونه ای تحقیق حاضر را تعداد 50 زبان آموز آموزش زبان فارسی تشکیل می دهند که با استفاده از پرسشنامه ای محقق ساخته داده های تحقیق جمع آوری شده اند. در این پژوهش این پرسش های مطرح می گردد که تا چه اندازه انتخاب متون درک مطلب کتاب درسی آزفا به غیرفارسی زبانان که متناسب با سن و علایق زبان آموزان در نظر گرفته شده، می تواند در یادگیری واژگان زبان فارسی به غیرفارسی زبانان موثر باشد؟ چه تغییراتی پیشنهاد می شود که کتاب های درسی آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان تناسب بیشتری با سن زبان آموزان داشته باشند؟

 این پژوهش نشان می دهند که زبان آموزان خارجی به تناسب سنی که دارند تمایلات خاص سن خود را می طلبند و نسبت به برخی متون دارای علاقه و گرایش بیشتری هستند، بنابراین در تدوین کتب درسی به منظور یادگیری بیشتر واژگان و مطالب درسی باید علایق و گرایشات درونی ان سن به طور جدی در نظر گرفته شود، زیرا افراد به طور طبیعی مطالبی را که بیشتر مطابق تمایلات درونی آن هاست، با علاقه مطالعه کرده، درک می کنند و به ذهن می سپارند، بنابراین یادگیری لغات و واژگان آن متون نیز بهتر و موثرتر اتفاق می افتد. لذا تناسب متن با سن زبان آموز دارای اهمیت زیادی در یادگیری واژگان متن است.

از نگاه و دیدگاه معلمان و کارشناسان، محتوای کتاب های آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان باعث مسوولیت پذیری و مشارکت زبان آموزان در حد مطلوبی در فعالیت های یادگیری نمی شود. محتوای کتاب های درسی در ارایه مطالب، مثال ها و تصویرها درحد مطلوبی دارای تنوع نیست. در این دوره کتاب ها باید طوری طراحی و تنظیم شوند که در زبان آموزان توانایی لازم برای نوشتن پاسخ به تمرین های کتاب، نوشتن خلاصه ی متون درسی، نگارش جملات با املای صحیح و رعایت نکات تکنیکی نوشتاری، اعم از علامت گذاری، کاربرد حروف بزرگ و رسم الخط صحیح را ایجاد شود. زبان آموزان بایستی با حقایق زبان فارسی، فرهنگ فارسی زبانان آشنا شده و در زبان آموزان تفکر انتقادی بوجود آید. از آنجا که مفاهیم زبان فارسی برای زبان آموزان به عنوان یک زبان غیر مادری و زبان دوم، دور از ذهن است و چندان قابل درک و فهم نیست، محتوای کتاب های آموزش زبان فارسی باید به گونه ای طراحی شوند که در آن ها از مطالب و مثال های جذاب، شکل ها و تصویرهای متنوع برای یادگیری بهتر مطالب درسی استفاده شود. کتاب های درسی می توانند در پرورش تخیل، حس زیبایی، شخصیت زبان آموزان نسبت به زبان فارسی موثر باشند.