شناسایی قوت ها، ضعف ها، فرصت ها و تهدیدهای برنامه های درسی مبتنی بر MOOC در آموزش عالی ایران

پیشینه و اهداف:

  با وجود این که از بیش از دو هزار سال قبل تاکنون، زمینه های یاددهی و یادگیری در مقایسه با سایر مقوله ها تغییرات بسیار کمی داشته، اما امروزه به کمک فن آوری اطلاعات تحولات سریعی داشته است. در سال های اخیر آموزش مجازی به عنوان یکی از کاربردهای مهم فن آوری های جدید اطلاعات و ارتباطات در جهان مطرح  و فعالیت های گسترده ای در این راستا آغاز گردیده است. آموزش مجازی پارادایم جدیدی را پدید آورده و امکان یادگیری در هر زمینه، برای هر فرد، در هر زمان و هر مکان فراهم نموده است. از بین اشکال مختلف آموزش مجازی در سال های اخیر دوره های آزاد برخط گسترده (MOOCs) گسترش قابل توجهی داشته است. هدف این مطالعه، شناسایی قوت ها، ضعف ها، فرصت ها و تهدیدهای برنامه های درسی مبتنی بر MOOCها  می باشد.

روش ها :

این پژوهش، کاربردی بوده و در انجام آن از روش کیفی استفاده شده است. بر این اساس با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند از نوع کرانه ای و با مصاحبه نیمه ساختاریافته با 14 نفر، اشباع نظری در مقوله ها حاصل گردید.

یافته ها نشان داده است که مهم ترین قوت ها عبارتند از: ارتقای دسترسی به برنامه درسی و فراگیرنده محوری، امکان تحقق جامعه یادگیری، بهره مندی از سطح بالای کیفیت تدریس، کمک به افزایش پویایی در برنامه درسی. مهمترین ضعف ها عبارتند از امکان دور شدن از موقعیت های حقیقی در آموزش، امکان سازمان نیافتگی مناسب آموزش، امکان افزایش بار مالی برنامه درسی، امکان انحصاری شدن تولید برنامه درسی، امکان عدم ارزیابی مهارت های سطح بالای تفکر، امکان سلب آزادی مدرسان، امکان ساختارمند نبودن ارزشیابی، امکان بروز مشکلات مربوط به شناسایی دقیق فرد ارزشیابی شونده. مهمترین فرصت ها عبارتند از کمک به گسترده تر نمودن عدالت آموزشی، امکان سرمایه گذاری، کمک به روزآمد بودن دانش، گسترش ارتباطات بین المللی در برنامه درسی آموزش عالی، بازنگری برنامه درسی دانشگاهی، تسهیل ارتقای کارایی روش های ارزشیابی، کاربردی تر نمودن آموزش ها. مهمترین تهدیدها عبارتنداز: اختلال در کارکرد دانشگاهی، زیر سوال رفتن رسالت مدرسان، هدفمندی کمتر آموزش، کارآمدی کمتر اهداف برنامه درسی، تضاد ارزشی و سطحی شدن اهداف برنامه درسی، استفاده ابزاری از MOOCها، تطابق کمتر محتوا با نیازهای مخاطبان، کمی شدن وکم توجهی به نیازهای بازار کار داخلی در فرایند ارزشیابی، احساس بدبینی و تردید نسبت به MOOCها.

براساس نتایج پژوهش حاضر، در نظر گرفتن شرایط زمینه ای و برنامه ریزی در زمینه تقویت و تدارک بهینه ی آن، به عنوان شرایط تاثیرگذار بر تمامی مولفه ها و عوامل دخیل در طراحی موک ها در آموزش عالی است؛ دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی سرمایه گذاری خود را در جهت گسترش فرهنگی که خواهان کشف، اختراع، نوآوری و خلق برنامه های درسی مبتنی بر موک ها باشد به منظور استقرار ساختار دانش محور فراهم نمایند؛ زمینه بسط برنامه های درسی مبتنی بر موک ها در محیط های دانشگاهی از طریق کارهای تیمی جلسات پرسش و پاسخ بین دانشجویان و اساتید، بحث های گروهی و تشکیل کارگاه های آموزشی و سمینارها با همکاری سایر سازمآن ها و مراکز آموزش عالی گسترش یابد.