تاثیر آموزش شیمی سبز مبتنی بر فعالیت عملی بر یادگیری و نگرش دانشجو معلمان شیمی

پیشینه و اهداف:

 شیمی در تمدن آدمی نقش بنیادی دارد و جایگاه آن در اقتصاد، سیاست و زندگی روز به روز پررنگ تر می شود و طیف وسیعی از محصولات شیمیایی از جمله مواد دارویی، رنگ ها، کودها و... را پوشش می دهد. با این حال، آسیب های زیست محیطی ناشی از آن، از نگرانی های عمده بشری است. امروزه بسیاری از ما گام هایی را برای کاهش اثرات زیست محیطی برمی داریم، برای مثال در برنامه های مربوط به بازیافت مواد شیمیایی شرکت کرده و از لامپ هایکم مصرفاستفاده می کنیم؛ فرآورده های محلی می خریم و شاید خودروهای دوگانه سوز (هیبریدی) می رانیم. اما چه می شد اگر «به طریقی می توانستیم از ایجاد آلودگی از همان آغاز جلوگیری کنیم». از این رو، با نگرش جدیدی به نام شیمی سبز، شیمی دان ها به مرحله جدیدی از فعالیت های پژوهشی برای ابداع واکنش های سبز و استفاده از آن ها به جای روش های قدیمی سوق داده می شوند، تا با حذف مواد سمی ناشی از فرایندهای شیمیایی به سلامت بشر و جامعه کمک کنند. هدف از انجام این پژوهش، آموزش شیمی سبز مبتنی بر برنامه درسی آزمایشگاه شیمی عمومی1 طراحی شده با این اصول و بررسی تاثیر فعالیت عملی بر میزانیادگیری و نگرش دانشجومعلمان نسبت به اصول شیمی سبز می باشد.

روش ها:

 دوره آموزشی شامل دو آزمایش در آزمایشگاه شیمی عمومی 1 بر مبنای  اصول شیمی سبز می باشد. این آزمایش ها عبارتند از تعیین رابطه جرمی مولی در یک واکنش شیمیایی و تعیین میزان آسکوربیک اسید موجود در قرص ویتامین C. روش پژوهش از نوع کاربردی، آزمایشی و نیمه تجربی بوده و ابزارهای مورد استفاده، آزمون های محقق ساخته درحیطه یادگیری و آزمون نگرش سنج شیمی سبز بوده است. نمونه پژوهش، شامل گروه آزمون (30 نفر) وکنترل (30 نفر) ازدانشجومعلمان رشته شیمی در دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران در سال تحصیلی 97-96 می باشد که بصورت تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند.

تجزیه تحلیل داده ها با استفاده از روش های آمار توصیفی و استنباطی و با کمک نرم افزار SPSS انجام گرفته و نتایج بدست آمده بیانگر آن است که از بین 12 اصول شیمی سبز، فراگیران اهداف مربوط به اصول 1 تا 4 و 7 تا12 رایادگرفته و مورد توجه شان قرارگرفته است، همچنین اجرای برنامه درسی مرتبط با اصول شیمی سبز علاوه بر یادگیری بر روی نگرش دانشجومعلمان شیمی نیز تاثیر مثبتی داشته است.

یافته های حاصل از پژوهش نشان می دهد آموزش اصول شیمی سبز می تواند براساس رویکرد فعالیت محور در برنامه درسی شیمی همانند بیشتر کشور های توسعه یافته انجام گیرد. آموزش دانشجومعلمان می تواند منجر به آن شود که انان نگرش مثبت خود را به شیمی سبز را توسعه داده وانگیزه و رغبت بیشتری را برای مطالعه شیمی بر اساس اصول شیمی سبز داشته و این نگرش را به  دانش آموزان  خود  نیزدر فرایند تدریس انتقال نمایند. همچنین در طراحی برنامه درسی بایستی توجه داشت که در توالی انجام فعالیت های عملی به گونه ای عمل نمود که تمامی اصول شیمی سبز را در بر بگیرد تا آموزش مبتنی بر آن بتواند همه اصول شیمی سبز را به فراگیران یا داده و نگرش مثبت را در انان ارتقا دهد.